ሓደ ኣንበጣ ብኸመይ ናብ ኣዕናዊ ወራር ከምዝቕየር

ሓደስቲ ኩብኩብታ ይጫጭሑ'ለዉ

እቲ ኣብ ዝሓለፈ ዓሰርተታት ዓመታት ካብ ዝተራእየ ዝኸፍአ ወራር ኣንበጣ ምድረ በዳ ዘራእትን መጋሃጫን ምብራቕ ኣፍሪቃ፡ ጂቡቲ፡ ኤርትራ፡ ኢትዮጵያን ሶማልያን የዕኑ ኣሎ። ኪንኡ እውን ንውሕስነት መግቢ መላእ እቲ ዞባ ኣብ ስግኣት ኣውዲቑዎ ኣሎ።

ኣብዚ እዋን እዚ እቲ በላዕተኛ ባልዕ ኣብ ሶማልያን ኢትዮጵያን ዕንወት ኣብጺሑ ናብ ኬንያ ሰጊሩ ኣሎ። ኣብ ኢትዮጵያን ሶማልን ካብቲ ቅድሚ 25 ዝተራእየ ወራር ዝኸፍአ ክኸውን እንለከሎ ኣብ ኬንያ ግን ቅድሚ ሰብዓ ዓመት እንተዘይኮይኑ ከምዚ ኣይተራእየን።

ሶማልያ ነቲ ቕልውላው'ዚ ንምብዳህ ሃገራዊ ህጹጽ ግዜ ኣዊጃ ኣላ። ወራር ኣንበጣ ኣብ ፓኪስታን ዘራእቲ ጡጥ፡ ስርናይን ዑፉንን መሰዕነወ እታ ሃገር እውን ኣዋጅ ህጹጽ ግዜ ኣዊጃ እያ።

ውድብ መግብን ሕርሻን (ፋኦ)፡ እዚ ወራር ኣንበጣ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ብቕልጡፍ ይባዛሕ ስለዘሎ እቲ ቑጽሪ ናብ 500 ዕጽፊ ክባዛሕን ዘሰምብድ ዕንወት ከየኸትልን ስግኣት ከምዘለዎ ሓቢሩ።

ሓደጋ ወራር ኣንበጣ ዝረኣየለን ዘሎ ሃገራት

ምንጪ ውድብ መግብን ሕርሻን (ፋኦ) ሚያዝያ 2020

ሰበስልጣን ኡጋንዳ እቲ ዕስለ ኣንበጣ ኣብ ዝሓለፈ ሰንበት ናብታ ሃገር ከምዝሰገረ ሓቢሮም። ውድብ መግብን ሕርሻን (ፋኦ) ከኣ እቲ ብብዝሒ ዝፋረ ዘሎ ኣንበጣ እንተደኣ ብኣግኡ ዘይተመኪቱ ዞባዊ ስግኣት ክኸውን ከምዝኽእል ኣጠንቂቑ።

እቲ ዕስለ ኣንበጣ፡ ድሮ፡ ኣብ ዝሓለፈ ታሕሳስ ኣብ ሶማልያን ኢትዮጵያን ኣስታት 175 ሽሕ ኤክር መሬት አዕንዩ ኣሎ። ኣብ ምብራቕ ኣፍሪቃ ብሓፈሻ ዓሰርተታት ኣሽሓት ሄክታር ብዕስለ ኣንበጣ ዓንዩ።

ካብ ኣስታት 350 ስኬር ኪ-ሜተር መሬት 1.8 ሚልዮን ቶን ዘራእቲ ከምዝበልዐ ውድብ መግብን ሕርሻን ሓቢሩ።

እቲ ውድብ፡ ኣብ ኬንያ፡ እቲ ዕስለ ኣንበጣ፡ 40 ብ 60 ኪ-ሜተር ኣብ ዝስፍሓቱ ቦታ ተዘርጊሑ ከምዘሎ ይኣምን።

ሓደ ኣንበጣ ማዕረ ክንደይ ዘራእቲ ይበልዕ?

እኹል ኣንበጣ ምድረ በዳ መዓልታዊ ማዕረ ክብደቱ ክልተ ግራም መግቢ ይበልዕ። ምንጪ ሓበሬታ፡ ዓለማዊ ውድብ መግብን ሕርሻን ( ፋኦ)

ሰበስልጣን እቲ ዞባ፡ እቲ ወራር ዕስለ ኣንበጣ፡ ኣብቲ ድሮ ብዕልቕልቕን ደርቅን ዝተሃስየ ከባቢ፡ ንሕርሻዊ ምህርቲ ኣጉዲሉ ሕጽረት መግቢ ከየኸትል ኣስጊኡዎም ኣሎ። ኣብቲ ዞባ ድሮ ኣስታት 20 ሚልዮን ሰባት ሕጽረት መግቢ ኣጋጢሙዎም ከምዘሎ ሕቡራት ሃገራት ይገልጽ።

ኣብ ውድብ መግብን ሕርሻን፡ ነባር ተነባይትን ኣማቲትን ዕስለ ኣንበጣ ኬይት ክረስማን "በተን ዝበዝሕ ዕስለ ኣንበጣ ዘለወን ሃገራት ኬንያን ኢትዮጵያን ኣዚና ኢና ንሻቐል" ትብል።

" ኣብ ኢትዮጵያ እውን እቲ ኣንበጣ ይፋረን ይራባሕን ስለዘሎ እቲ ቑጽሪ ክውስኽ ይኽእል እዩ"

እቲ ወዲ 68 ዓመት ዓሊ-ቢላ ዋቆ፡ ድሕሪ ሓያሎ እዋን ደርቂ ሎሚ ዓመት ብዝነበረ ህጡር ክራማት ዝምስገን ምህርቲ ክሓፍስ እዩ ትጽቢት ነይሩዎ።

እንተኾነ እቲ ዕስለ ኣንበጣ፡ ንሕርሻ ዕፉንን ባልደንጓን ብምሉኡ በሊዑዎ።

" ዝበዝሐ ዘራእትና ኣንበጣ በሊዑዎ እዩ። እቲ ዘይበልዖ ከኣ ኣሕሪሩዎ። እቲ ኣንበጣ ብዙሕ እዩ ሃስዩና። ምህርትና ብአዒንትና ርኢና ስኢንናዮ" ኢሉ።

ኣቶ ዋቆ ነቲ ኣብ 1960ታት ንምድረ ሰማይ ዝኸደነ ኣንበጣ ዘውረዶ ዕንወት ይዝክሮ።

" እቲ ናይ ሽዑ ዕስለ ኣንበጣ ብብዝሑ ዝኣክል ጥራሕ ንጸሓይ ጋሪዱዋ ነይሩ" ይብል።

እዚ ዘይንቡር ኩነታት ኣየር ነቲ ቅልውላው ኣጋዲዱዎ እዩ።

ጠንቂ ናይዚ ሕጂ ዘሎ ወራር ዕስለ ኣንበጣ፡ እቲ ኣብ 2018-19 ዝተራእየ ዑደት ከቢድ ዝናብን ክኸውን ይኽእል እዩ።

ኣንበጣ ምድረ በዳ ኣብ ኣስታት 30 ሃገራት ዞባ ምዕራብ ኣፍሪቃን ህንድን ኣብ ንቑጽ ምድሪ ኣብ ኣስታት 16 ሚልዮን ትርብዒት ኪ.ሜ (6.2 ሚልዮን ትርብዒት ማይልስ) ይነብር።

ቅድሚ ክልተ ዓመት ኣብ ወሽመጥ ደቡብ ዓረብ ዝነበረ ምቹእ ጠሊ ሰለስተ ወለዶታት ከይተራእዩ፡ ብዘይ ጸገም ክራብሑን ክዝርግሑን ከምዝሓገዘ ሕቡራት ሃገራት ሓቢሩ።

እቲ ብዝሒ ካብ 2018 ኣትሒዙ ይምዕብል ነይሩ

ምንጪ፡ ፋኦ (FAO), ጥሪ 2020

እቶም ናይ መጀመርያ ሓሳኹ ኣብ መጀመርያ ናይ 2019 ቅድሚ ናብ ምብራቕ ኣፍሪቃ ምኻዶም፡ ናብ የመንን፡ ስዑዲ ዓረብን፡ ኢራንን ኣመሪሖም።

ብተወሳኺ ኣብ መወዳእታ ናይ ዝሓለፈ ዓመት ኣብ ኤርትራን ጅቡትን ኬንያን ጫጪሖም።

ኣብዚ ዝመጽእ ጽድያ ሓደሽቲ ዝተጸፈዩ ኩብኩብታ ኣብብ ምብራቅ ኣፍሪቃ፡ የመንን ድቡብ ኢራንን ተወሳኺ ዕንወት ከየውርድ ስግኣት ኣሎ።

ሽሕ እኳ ነዚ መጠነ ሰፊሕ ዝኾነ ከባቢ ዝሸፈነ ሓሽከት ኣንበጣ ክትገጥሞ ከቢድ እንተኾነ፡ ናይ FAO's ኣቦወንበር ኣቶ ክረስማን ነዚ ተርእዮ እዚ መዕለቢ ክግበር ኣቀዲምና ክንገብሮ ዝግበኣና ነገር ከምዝነበረና ይኣምን።

ንሱ፡ ነዚ ንምግታእ ካብዚ ንላዕሊ እንተንሰርሕን ዕዉት ጸዕርታት ተገይሩ ነይሩ እንዝኸውን፡ ነቲ ኩነታት ኣብ ምጉዳል ምሓገዘ ነይሩ።

ህዝቢ ነዚ ገዚፍ ዕስለ ንምግጣም ይፍትኑ ኣለዉ።

እዚ ኣብ ቀርኒ ኣፈሪቃ ብዘሎ ዕስለ ኣንበጣ፡ ብዝሑ ክንደይ ከምዝኸውንን፡ ማዕረ ክንደይ ኣዕናዊ ከምዝኾነን ክትግምቶ ኣጸጋሚ ስለዝኾነን፡ ሃገራት ኣብ ከቢደ ሻቅሎት ተሸሚመን ኣለዋ።

ቁጽጽር ናይዚ ምስፍሕፋሕ ዕስለ ኣንበጣ ኣብ ክልተ ዓበይቲ ረቋሒታት ይምርኮስ- ኣብ ምክትታልን ኣብ ኣድማዒ ምቁጽጻርን

ብፋኦ (FAO) ዝካየድ ደዘርት ሎከስት ኢንፎርመሽን ሰርቪስ (Desert Locust Information Service)፡ ናይ ቅድመ ምድላው ግዝያት መጠንቀቅታን፡ መጠነ ስፍሓትን፡ ዝወርዎምን ዝፋረዩሎምን ቦታታት ብምጥቃስ ኣተንቢሁ።

ሓደ ግዜ እቲ ብዝሒ ናይቲ ኣንበጣ ኣብ ዝለዓለ ጥርዙ እንተበጺሑ፡ ንኣብነት ኣብ በዓል ከም ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ነቲ ናይ ኣንበጣ ብዝሒ ንምንካይን ካልእ ዕስለ ከይገብሩን ከይፋረዩን፡ ህጹጽ ዝኾነ ስጉምቲ ክውሰድ ኣለዎ።

ዕስለ ኣንበጣ ብኸመይ ትገጥሞ

ምንጪ፡ ፋኦ FAO

ሽሕ እኳ ንመሬት ዘይጓድኡ መፍትሒታት ስነ-ሂወታውያን ባልዓትን ባህርያውያን ባልዓትነ ንምርካብ መጽናዕትታት ይካየዱ እንተለዉ፡ እቲ ልሙድ ናይ መቆጻጸሪ ኣገባበ ግን ጸረ-ሓሳኹ ዝንስነስ ፈውሲ እዩ።

ብኢድካ ብምንፋሕን መካይን ብምጥቃምን ወይ'ውን ብነፈርቲ ጌይርካ፡ ኣብ ዝሓጸረ እዋን ብመድሃኒት ጌይርካ መጠነ ሰፊሕ ዝኾነ ዕስለ ኣንበጣ ዕላማ ብምግባር ክቅተል ይኽእል።

ኣቶ ክረስማን 'ኣብ ኬንያን ኢትዮጵያን መጠነ ሰፊሕ ናይ ጠፈር መስርሕ ምክልኻል የድሊ-ከምኡ እውን ኣብ ሶማል ወላ'ኳ ብሰንኪ ዘሎ ናይ ጸጥታ ሽግር ዘይከኣል እንተኾነ፡ ይብል ኣቶ ክረስማን።

ክሳብ ሕጂ ኣብ 10 ሃገራት ልዕሊ 240 ሽሕ ሄክታር ካብ ወራር ኣንበጣ ክድሕን ክኢሉ ኣሎ፡ ኣማኢት ሰባት ድማ ከመይ ገይሮም ነኸባቢኦም ካንብ ዕስለ ኣንበጣ ከምዝከላኸሉ ስልጠናታት ተዋሂብዎም ኣሎ።

ክረስማን እቲ ጎስጓስን ተበግሶን ካብ ናይ ዝሓለፈ ዓመት ናይ ሎሚ ከምዝሓይሽ ብምግላጽ፡ እዚ ብሰንኪ ለበዳ ኮሮናቫይረስ ተነቢሩ ዘሎ እገዳ ናይ ምንቅስቃስ ካብ ዝገበርዎ ስርሒታት ብዙሕ ከምዘይዓንቀጾም'ዩ ዝገልጽ።

መከላኸሊ ስለዘይብለንን፡ ናይ ቀረባ ሕሉፍ ተዘክሮ ስለዘይብለንን፡ ነተን ቅድሚ ሕጂ ከምዚ ዓይነት ተርእዮ ዘየጋጠመን ሃገራትን ዞባታትን ብጣዕሚ ከቢድ ክኸውን እዩ። ክንደይ ሚእታዊት ካብቲ ዕስለ ኣንበጣ ዕላማ ጌርካ ኣለኻ ምፍላጥ እውን ኣገዳሲ'ዩ ይብል ክረስማን

እቲ ሕጂ ዝውሰድ ስጉምትታት እዚ ዕስለ ኣንበጣ ኣብ መጻኢ እንታይ ክመስል'ዩ ዝውስን'ዩ ክኸውን። እዚ ወራር ዶባት ተሳጊሩ ኣብዚ ዞባ ብዙሓት ሃገራት እንተኣጥቂዑ 'ዓቢ ወራር' ተባሂሉ ክእወጅ ይክኣል'ዩ

ክርስማን "ኢድ ንኢድ ተተሓሒዝና፡ ዘለና ፍልጠትን ክእለትን ኣለፊነና ኦና ነዚ ኩነታት ክንቆጻጸሮ ንኽእል"ይብል።

ንኬንያዊ ሓረስታይ ዋቆን ስድርኡን፡ ሕጂ ዝውሰድ ውሳነ ብጣዕሚ ከም ዝደንጎየ ድሕሪ ምግላጽ፡ እቲ እንኮ ኣማራጺ ቃልሲ ኣንጸር እዞም ሓሳኹ ክኸውን ዝኽእል ጀረካናት እናሃረምካ ዓው ኢልካ ምውጫጭ ጥራሕ እዩ።

ብዛዕባ እቲ ፍጸሜ ንሱ ፍልስፍናዊ ኣተሓሳስባ ኣለዎ።

ንሱ "እዚ ፍቃድ ኣምላኽ እዩ። ሰራዊቱ ከኣ እዮም" ይብል።