ملاله یوسفزې د سولې د نوبل جایزې تر ټولوځوانه ګټونکې، د پاکستاني نجونو د زده کړې فعاله او د ملګرو ملتونو د سولې استازې ده. له ۱۱ کلنې راهیسې یې د ځوانو ښځو د تعلیم او پوهنې روزنې له حقونو دفاع کړې.

ملاله یوسفزۍ خپله مبارزه هغه مهال پېل کړه چې پاکستان کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې ژوند کولواو ښوونځیو ته د نجونو پر تلو باندې د هغوی بندیزونو په اړه يې بي بي سي لپاره په خپلو انترنیتې پاڼو کې لیکنې کولې.د ۲۰۱۲ په اکتوبر کې، یو وسله وال هغه سرویس ګاډي ته چې دې پکې سفرکاوه راوختل او ملاله یې لټوله او پر سر یې په ګولۍ وویشته.

له بیارغېدو وروسته یې،د ملالې غیرانتفاعي بنسټ دیوې بنسټګرې په توګه خپل کارته دوام ورکړ،غوښتل یې داسې نړۍ جوړه کړي چې هره نجلۍ پکې زده کړه وکولای شي اوله ډاره پرته مشرتوب وکړي.

*نن په سلګونو میلیونه نجونې ښوونځیو ته نشي تلای. زه غواړم داسې نړۍ ووینم چې هره نجلۍ ۱۲کاله وړیا، خوندي او باکیفیته پوهنې روزنې ته لاسرسی ولري. او ټولې نجونې وکولای شي زده کړه او مشرتوب وکړي.

د قاهرې په اوپرا کې یوه معاصره نڅاګره اود نڅا استاده ایمن لي کایري اړه شوه چې له مصرنه په دې خاطر ووځي چې پولیسو د همنوږو(+LGBTQ ) عدلي څارنې پیل کړې.هغه په ۲۰۰۸ کال کې امریکا ته لاړه اوهلته پناه ورکړل شوه.اوس هغه نیویارک کې د یوې هنرمندې، نڅاګرې،ممثلې اوهمنوږو د حقونو فعالې په توګه ژوند کوي.

لي کاریري د عربي اړیکو مدیره او د ټرانس ایمګریټ په نامه اروپايي سازمان د مشرتابه غړې ده. دا سازمان په خوندي ټولو نورو ځایونو ته د نرښځیو د لېږدولو په برخه کې کار کوي.

په ۲۰۲۱ کال کې د جنست په نړیوالې ورځې هغې خپل بنسټ، ترانس لایس جوړ کړ. دا بنسټ له نرښځیو پناه غوښتونکو سره نورو ځایونو ته په لېږدو او له رواني پلوه هغوی سره مرسته کوي.

*د کورونا وبا نرښځي چې وار دمخه د ځمکې پرمخ زیان لېدونکي دي له ډېر خطر سره مخامخ کړل، کله کله هغوی اړ دي چې په تېري کوونکو کورنیو کې ګوښي پاتي شي. کله چې نړۍ وتړل شوه د مرستې لپاره د دوی چیغې زړه ماتوونکې شوې. اوس نړۍ باید هغوی وژغوري او مرسته ورسره وکړي چې ورغېږي.

سکاټلڼدۍ وکیله چې د ښځو او لږکیو د حقونو د دفاع په خاطر پیژندل شوې. بارونیس هیلنا کیڼدي کیو سي له تېرو ۴۰ کالو راهیسې وکالت کوي. هغه د بشري حقونو د نړیوال انسټیټوټ چې په دې وروستیو کې یې افغانستان کې له خطر سره مخامخو مېرمنو سره مرسته وکړه، مشره ده.

هغه څو کاله په اکسفورډ پوهنتون کې د منسفیلډ کالج سرمعلمه وه او د بشري حقونو انسټیټوټ جوړولو مسوولیت یې درلود.

بارونیس کېنډي په دې اړه چې څنګه عدلي سیستم مېرمنې پاتې راولي بېلا بېل کتابونه خپاره کړي دي

*زموږ بشري حقونه تر هغه بې مانا دي چې زموږ د دوسیو د استدال لپاره وکیلان او خپلواک قضایان نه وي او ښځې او نارینه هغوی وازمايي.

بشرپاله، سوداګره او د ښځو او نجونود حقونو نړیواله مدافع. مېلېنډا فرینچ ګیټس په نړۍ کې د بشرپالې د یوه لوی بنسټ مشري کوي. د بل او ملنډا ګیټس بنسټ مشره ده.

هغه د پانګونې د یوې کمپنۍ بنسټ اښودونکې هم ده چې د ښځو او کورنیو د ودې لپاره کار کوي. هغه د ژوند شیبه په نامه کتاب چې ډېر پلورل شوی لیکواله هم ده.

فرینچ ګیتس د کمپوټر سایسن په برخه کې زده کړې کړي او د ډیوک له پوهنتونه یې ماسټري اخیستې ده. هغې مخکې له دې چې د خپلې کورنۍ او بشردوستانه چارو په خاطر د مکروسافټ کمپنۍ نه ووځي یوه لسیزه د محصولاتو پر تولید کار وکړ.

*د کورونا وبا په نړۍ کې نابرابرۍ څرګندې او لا پسې زیاتې کړې. د بیا ژغورنې په لړ کې د ښځو او نجونو ګومارل به نه یوازې اوس مهال کړاونه کم کړي بلې د یوه پیاوړي راتلونکې لپاره به بنسټ کېږدي.

د اوټیزم د حقونو فعاله او په اوټیزم د اخته یوه ۱۲ کلن ماشوم مور موګ داها کلرا دومره توپېر نه لري بنسټ یوه له بنسټ ایښودونکو ده. دا بنسټ د هغو ماشومانو لپاره کار کوي چې له نورو سره په ښکیدو او پوهېدو کې ستونزې لري، هغه د داسې یو ډول ته زړپورې چارې خلاقه ده چې له ټولو ماشومانو سره مرسته کوي چې پر اوټیزم ښه پوه شي او پرې اخته ماشومانو سره ملګري شي.

هغه دغه زاز بک سټیج په نامه اپ چې له نورو سره ښکیدو په اړه دی د مطالبو د خپرولو مشره ده.

*د کورونا وبا په نړۍ کې اوه میلیارده وګړي اړ کړل چې یو ګډ حقیقت ومني او یوازې ژوند وکړي خو له یو بل سره د ګډې ځوردنې په وسیله تړلي پاتې شي. زه غواړم چې خپلې تجربې له نورو انسانانو سره د لا خواخوږۍ په موخه شریکې کړم.

حقیقت ته نژدي نانځکې له ځینو هغو ښځو سره مرسته کوي چې ماشوم یې ضایع شوی او یا له لاسه ورکړي وي، له هغو ښځو سره مرسته کوي چې په اصطراب، ژور خپګان او یا هم ماشوم زېږولو برخه کې ستونزه لري. پولنډۍ باربرا سمولینسکا داسې هنرمند ده چې حقیقت ته نژدي نانځکې جوړوي چې د ښځو د علاج لپاره وکارول شي.

دې پخوانۍ موسیقي غږونکې د سینګار په برخه کې مسلکي رزونه ترلاسه کړې او د بیا زېږدولو خوږ ماشومانو په نامه د کمپنۍ بنسټ ایښودونکې ده. د هغې په لاس جوړې شوې نانځکې ان په فلمونو کې هم کارول شوې او پر مسټ یې په روغتیايي سکتور کې ډاکټرانو، نرسانو او قابلو ته زده کړې ورکړل شوې دي.

سمولینسکا خپل هنر سره مینه لري او ګومان کوي چې د هغې پنځوونې ښځو ته هیله ورکوي او د هغوی عصبي روغتیا ښه کوي.

*زه غواړم چې خلک لا ډېر خواخوږي شي، د هغه څه په اړه ازاد وغږيږي او زغم ولري چې له نورو سره پرې اخلاف لري، بیا زېږدلو نانځکو په وسیله ډېرو ښځو سره مرسته کېدای شي.

ایراني کاناډایۍ لیکواله، د ایران کویر سازمان مرستیاله بنسټ ایښودونکې او مشره.

د کاناډا په په ټورنټو کې میشت دا سازمان د هغو همنوږو، د دوه جنسه او نرښځیو د حقونو د دفاع لپاره کار کوي چې په ایران کې ژوند کوي یا هم په جبري ډول له هېواده تبعید شوي دي. دا سازمان دغه راز په ایران کې د همنوږو له حقونو نه سرغړونې هم څاري.

شاعرې ساقي قهرمان په ۲۰۱۰ کال کې ګېلګم شان په نامه د خپرندویه ټولنې بنسټ کېښود چې ایران کې یې د همنوږو لپاره ادبیات خپرول. هغه په نړیواله کچه پیژندل شوې مدیره، شاعره او د څلورو کتابونو او ګڼو مقالو لیکواله ده. د ننګونو نرمونو لپاره د قهرمان کارونه چې د تضاد په اړه دي پیژندل شوي.

*کله چې نړۍ بدلېږي باید موږ ټول په کې شامل اوسو. نړۍ له کوېډ-۱۹ نه هغه مهال خلاصېدای شي چې موږ همنوږي، دوجنسه او نرښځیان هم په هغو ویاړونو کې شامل کړو چې ځیني خلک یې یوازې خپل حق ګڼي.

لومړنۍ نرښځۍ فعاله ده چې په خپل هېواد کې لوړه دولتي څوکۍ لري. البا ریوډا د ارجنټاین د ښځو چارو وزارت کې د جنسیت او بدلون د تګلارو مرستیاله ده.

یوه فعاله او اکاډمیکه، هغه په ارجنټاین کې د نرښځیو د سازمان څېره ده. یو داسې سازمان چې نرښځیو ته یې د کاري فرصتونو لپاره کمپاین کاوه او هغوي ته یې د عامه سکتور د ۱ سلنې دندو د ورکړې لپاره طرحه جوړه کړه. دغه مشهورې طرحې په کانګرس کې پراخ ملاتړ خپل کړ او د ۲۰۲۱ کال په جون کې قانون بشو.

په ۲۰۱۹ کال کې ریوډا یو کاتولیک پادري د دې لپاره محکمې ته کش کړ چې د هغې له ملي هویت پاڼې سره سم یې د هغې په اړه په کلیسا کې د اسنادو له بدلولو نه انکار کاوه.

*۲۰۲۱ کال د نابرابریو پر بیا پیدا کېدو ژوره اغیزه لرلې ده. موږ باید د داسې تګلارو ملاتړ وکړو چې د نرښځیو حقونه په کې خوندي وي او موږ ته اجازه راکوي چې یو بل ډول اړیکې جوړې کړو او په دې توګه په ګډه د ټولنې خدمت وکړو.

د ګالوې په سیمه کې یې له مور او ماشوم سره د ښې مرستې مرکز کې د ۷۹۶ماشومانو د مړینې پلټنه وکړه او د عزت او صداقت د لارې د مبارزې په نوم مشهوره شوه.د یوې اماتوره تاریخپوهې په توګه، کترین کولېس ډېرې سختۍ وګاللې، په کلونو یې پلټنې وکړې چې د ناواده شویو ميندو لپاره د ایرلینډ یوې موسسې په پخواني ځای کې یو ډله ییزه قبر راڅرګند کړي، چې پکې په سلګونو کوچني ماشومان ورک شوي وو او له ۱۹۲۰ تر۱۹۵۰ کلونو پورې د هغوی خاورو ته سپارل کېدو په اړه کوم شواهد نه وو موجود.

سږکال، بالاخره د دغو موسسو په اړه، چې زیاتره یې د کاتولیکو راهبو لخوا اداره کېدې، یو راپور وموندل چې د راز راز ناروغیو له امله په ډېره وحشتناکه کچه ماشومان مړه شوي وو، چې له امله یې د ایرلېنډ حکومت بښنه وغوښته.

کورلېس د ایرلینډ د حقوقپوهانو له ټولنې څخه د هغې د "استثنايي بشردوستانه خدمتونو" په رسمیت پېژندنې په خاطر د بشري حقونوجایزه ترلاسه کړه.

*که مې نړۍ بیا سمولای شوای، د "شرم" کلیمه به مې بیخي له منځه وړی وای. په قاموس کې یې د "سپکاوي یو دردناکه احساس" په توګه تعریفوي، داسې یو احساس چې ستاسو ټول ځان ناسم دی. دا د څو- حرفونو یو لغت دی چې اتومي انرژي لري.

جنايي وکیله اود هېډفورت حقوقي بنسټ چې ټولې کارکوونکې يې ښځې دي بنسټګره ده، چې وړیا حقوقي خدمتونه وړاندې کوي.

لېګاس مېشته، څلورکسیزه حقوقي ډله له زندانونو څخه کتنه کوي چې بېوزلو او په ناحقه بندي شویو کسانو سره مرسته وکړي چې د ضمانت پېسو ورکولو وس نه لري، همدا راز هغه اتباع چې له محاکمې مخکې د اوږدې مودې لپاره موقتي بندیان وي (نایجریا کې، هغه کسان چې محاکمې ته انتظار باسي د ټولو زندانیانو تقریبا۷۰ سلنه کېږی). اولویمي ادېتیبا-اوریجا او د هغې ملګرې ډله کم عمره مجرمانو ته پام کوي، له زندانه بهر ورته د ژوند یو بل فرصت ورکوي.

په ۲۰۱۸کې دغه بنسټ د خپل کار له پېل راهیسې، له ۱۲۵ ډېرو خلکو ته چې په کوچنيو جرمونو تورن وو وړیا حقوقي مرستې برابرې کړي.

*د نړۍ د سمون لپاره، باید موږ ټول یو رول ولوبوو! وغږېږو، د ښو هدفونو پلوي او ملاتړ وکړو او د نړۍ لپاره ازادي او خوندیتوب ډاډمن کړو.

د ناوې د لباسونو نامتو ډېزاینره او له ۱۹۷۰ کلونو راهیسې د فېشن مخکښه، وېرا ایلېن وانګ خپل کاروبار پراخ کړ، عطر، نشرول، د کور ډېزاین او نوریې پکې شامل کړل.

هغه په نیویارک کې له چینايي والدېنو زېږېدلې او په ووګ مجلې کې د فیشن مشره اېډېټره وه او وروسته د رالف لورېن لپاره د ډېزاین مدیره شوه. هغه پرکنګل باندې نڅا کې استعداد لري او په ځوانۍ کې یې مسلکي سیالیو کې برخه اخیستې.

هغه د امریکا د فیشن د ډېزاینرانو د نامتو شورا غړې ده، چې دا یې د ۲۰۰۵ کال د ښځو د لباسونو ډېزاینرې په توګه نومولې وه.

*دقیقا یوشی دی چې موږ یې پر وړاندې زیان منونکي یوو. هر څومره ژر چې موږ ټول وکولای شو د ځمکې ساتنې لپاره په ګډه کار او هڅه وکړو- او په فکری او وجودي توګه، خپل ژوند وژغورو- ښه به وي.

یوه هنرمنده او د خوړو ډېزاینره چې اثارو کې یې د ژوند هغه انتخابونه څیړي چې موږ یې کوو، په تېره بیا له خوړو سره زموږ د اوسنیو اړیکوپه اړه.

اډیلایډ لالا ټام په چین کې زېږېدلې، وروسته د هانکانګ دایمي استوګنه شوه او اوس په هالنډ کې ژوند او کارکوي. د هغې هنري اثار د خوړو د صنعتي تولید په اړه انتقادي څېړنې کوي او مصرفوونکي هڅوي چې خپل خواړه او د تولیدولو لپاره یې خپل مسولیتونه بیا وارزوي.

۲۰۱۸ کې، هغې هم د منصفه هیات او هم راتلونکي کې د خوړو د ډېزاین عمومي جایزه وګټله، په ګڼو رسنیو کې یې په خپلو اثارو کې د غوایانو د قصابۍ پروسه و ارزوله. هغه د ۲۰۲۱ کال د "۵۰ راتلونکو" په لېست کې ده، دا د هغو خلکو په اړه دی چې د خوړو پېژندنې راتلونکې جوړوي.

*۲۰۲۱ کې نړۍ ډېره بدله شوه، اوس زه غواړم چې نړۍ له هغه څه سره چې موږ یې خورو او څرنګه زموږد خوراک تر مېزه رارسېږي نوره همدردي ولري.

په ۲۰۱۳ کې د تورپوستو یا نژادي اقلیتونو څخه د انګلستان په کلیسا کې لومړنۍ ښځینه مشره کشیشه شوه. اوس د انګلنډ کلیسا یوه متقاعده کشیشه او د ښوونځي ښوونکې، مینه سمالمېن د دې لپاره مبارزه کوي چې د بریتانیا کوڅې خوندې شي او پولیسو کې اصلاحات راشي.

۲۰۲۰ کې د هغې دوه لوڼې ووژل شوې: نیکول سمالمېن اوبیبا هېنري د لندن په یو پارک کې د یوه ۱۹ کلن سړي لخوا په چاړه و وژل شوې. سمالمېن پر پولیسو نیوکه وکړه چې هغوی یې لومړی د ورک شویو کسانو په توګه اعلان کړي وې او ویل يې چې د دې دوه لوڼې ښايي د`نژادپالنې چلند او تبعیض قرباني شوې وي.

هغه وايي د خپلو لوڼو قاتل یې بښلی دی: `کله چې له چا کرکه کوو نه یواځې هغوی په اسارت کې وي، تاسو هم یئ، ځکه چې فکر د غچ اخیستلو په اړه وي. زه نه غواړم هغه ته دا ځواک ورکړم.`

*د یوې ښوونکې او یوې کشیشې په توګه، ما خپل ژوند د هغو هلکانو او نجونو روزنې ته وقف کړی دی چې خلک ورته په ټیټه سترګه ګوري. زه له تاسو ټولو غوښتنه کوم کله چې د توپیري چلند په اړه اورئ خپل غږ پورته کړئ. موږ کولای شو بدلون راولو.

جایزه ګټونکې ترکي الاصله- بریتانوي لیکواله او د +LGBTQ د حقونو مدافعه.

الف شفق ۱۹ کتابونه چاپ کړي لکه پدې عجیبه نړۍ کې۱۰دقیقې او ۳۸ٍ ثانیې، چې د بوکرز جایزې لپاره نومول شوی و، او د مینې ۴۰ قوانین، د بي بي سي د۱۰۰ داستانونو چې زموږ نړۍ یې بدله کړه په کتار کې راغی. د هغې اثار له ۵۰ ډېرو ژبو باندې ژباړل شوي دي.

شفق په سیاسي علومو کې پي اېچ ډي لري او د ترکیې، امریکا او بریتانیا په پوهنتونونو کې یې درس ورکړی. په ۲۰۲۱کې`د کیسو هنر نوي کولو`کې د هغې د ونډې په خاطر ورته د هالډور لکسنېس د ادبیاتو نړېواله جایزه ورکړل شوه.

*ختیځ او لوېدیځ- هر چېرې، موږ په سترو څلور لارو کې ولاړیو. پخوانۍ نړۍ نور نشته - د دې پر ځای چې د پرشا تلوهڅه وکړو، کولای شو یوه لاښه او لامنصفانه نړۍ جوړه کړو چې پکې هېڅوک ترشا نه وي پرېښودل شوي.

جایزه وړونکې خبریاله او محتویات جوړوونکې، لېن نګوجي د توکو (TUKO) ډیجیټال خبري پلاټفورم باندې د خپل کار له امله شهرت لري، هلته یې د بشري دلچسپۍ وړ راز راز الهام بښونکي راپورونه خپاره کړي.

لومړی یې ۲۰۱۱ کې د رضاکارې په توګه کار کاوه او د سرطان ناروغانو پالنه یې کوله، له کیوو فلم شرکت سره یې د رسنیو دنده پېل کړه او وروسته یې له قطر بنسټ سره کار کاوه. نګوجي د ټولنیزو رسنیواغېز کوونکې اوخپل هېواد کې د رسنیویو ستایل شوی شخصیت هم دی.

د ۲۰۲۰ کال د بشردوسته خبریال جایزه، او سږکال یې زه هېوادونه بدلوم د ټولنې سفیرجایزه وګټله

*زه غواړم نړۍ بیا داسې ځای شی چې هر څوک پکې د خوندیتوب احساس وکړي.

یوه ستایل شوې نایجیریايۍ لیکواله او د ښځو لپاره د مساوي حقونو نامتو پلوی، چې اثار یې له ۳۰ ډېرو ژبو باندې ژباړل شوي. چیماماندا نګوزي ادیچي په ۱۹ کلنۍ کې د امریکا متحدو ایالتونو ته ولاړه چې د مواصلاتو او سیاسی علومو په برخه کې زده کړې وکړي.

د هغې لومړی ناول، ارغواني هبیسکس (۲۰۰۳) کال کې د همګټوهېوادو د لیکوالو جایزه وګټله او په ۲۰۱۳ کې د هغې ناول امېریکانا د نیویارک ټایمز د لسو لوړو کتابونو په کتار کې یاد شو.

په ۲۰۱۲ کې د ادیچي نامتوټېډ ټاک لکچر، موږ ټول باید فېمېنېستان اوسو، د فېمېنېزم په اړه نړېوال بحث راوپاروه او ۲۰۱۴ کې د یوه کتاب په ډول خپور شو. پدې وروستیو کې یې د خپګان (۲۰۱۲) په اړه یادښتونه ولیکل، د پلار له مړینې وروسته هغه ته یو شخصي درناوی.

*راځئ له دې شېبې څخه په ټوله نړۍ کې د روغتیاپالنې په اړه د بشري حق په توګه فکرپېل کړو- هغه څه چې یوشخص یې مستحق دی ځکه چې ژوندی کوي،نه داچې وس یې لرئ.

د هغې اېتلاف د امریکا د متحدوایالتونو د ټولو برخو`د تورپوستو هلکانو اندېښمنې مېندې`سره راټولوي. ډپېلشا ټامس مک ګروډر د هېواد د تور پوستو هلکانو د مېندو د متحدې ټولنې او د ټولنیز بدلون لپاره د تور پوستو هلکانو د مېندو د متحدې ټولنې بنسټګره او رئیسه ده، چې فعالیتونه یې پر هغو بدلېدونکو تګلارو او تصوراتو باندې متمرکز دي چې پر دې باندې اغېزکوي چې د قانون تطبیقونکي او په عمومي توګه ټولنه له تور پوستو هلکانو او سړیو سره څه ډول چلند کوي.

اوسمهال هغه د فورډ بنسټ مشره او د مالي چارو مسوله ده، د نړېوالو عملیاتو او مالي چارو څارنه کوي.

پخوا، مک ګروډر۲۰ کاله په رسنیو او د سرګرمۍ په صنعت کې بوخته وه، د ژونالېستې په توګه یې کار کاوه او په اېم ټي وي او د تور پوستو د سرګرمۍ په تلویزیون کې د مشرتابه په مقامونو کې يې کار کړی.

*زما هیله دا ده چې کله دنيا له نړېوالې وبا راووځي لانوره به مهربانه وي، خلک به پوهېږي چې موږ څومره یو پر بل باندې متکي یوو او د نورو خلکو د برخلیکونو او د بېسارو ننګونو په اړه به لانور حساس وي.