Barnaamijka 100 dumar ah ee BBC ee 2021

  • Lima Aafshid

    Afghanistan Gabyaa

    Gabayaa iyo qoraa abaal-marin ku guuleysatey, taas oo gabayadeeda iyo maqaalladeedu ay ka hor yimaaddeen caadooyinka iyo dhaqamada Afgaanistaan.

    Lima Afshid waxa ay in ka badan shan sano ahayd wariye madax-banaan iyo ka faalloode arimaha bulshada.

    Waxay sidoo kale xubin ka tahay Ururka abwaaniinta Jaamacadda Kabul ee Sher-e-daneshgah, kaasoo qabtay kulan gabayo suugaaneed ah oo maqal iyo muuqaal ah intii lagu jiray cudurka safmarka ah si ay uga caawiyaan in ka badan 200 oo xubnahooda ka mid ah inay ilaaliyaan tilmaamaha bulshada xilli ay jirtay dhibaato caafimaad.

    *Dhicitaankii dawladda Afgaanistaan waxay la mid tahay in aan dib ugu laabannay dhoobadii aan la soo halgamaynay 20 sano. Waxaanse rajeynayaa, si kastaba ha ahaatee, inaan u toosi karno sida laan, oo aan gaarno iftiinka mugdiga kaynta dusheeda ah.

  • Xaliima Aadan

    Kenya Howl wadeen arrimaha bani'aadannimada ah horayna u ahayd qof dharka xayeysiiya

    Gabadhii ugu horreysay ee iyadoo xijaaban noqotay dadka ugu sarreeya xayeysiinta dharka, Xaliima Aadan waxay kasoo jeeddaa Soomaaliya balse waxay ku dhalatay xero qaxooti oo ku taalla Kenya. 2017-kii, waxay heshiis u saxiixday mid ka mid ah shirkadaha ugu waaweyn adduunka ee dharka xayeysiiya, IMG Models, iyadoo qandaraaskeeda ku dartay shuruud ah inaysan siibi doonin xijaabka marka ay wax xayeysiineyso.

    Waxay ahayd gabadhii ugu horreysay ee iyadoo xijaab xiran kasoo muuqatay jaldiga kore ee British Vogue, iyadoo ku labisan dharka ciyaaraha dabaasha. Xaliima Aadan waxay u ololeysaa sare u qaadista wacyiga iyo hagista dumarka Muslimiinta ah waxayna noqotay Danjiraha Unicef u qaabilsan xuquuqda carruurta.

    2020-kii waxay iska joojisay xayeysiinta dharka maadaama ay ogaatay inaysan waafaqsaneyn diinteeda Islaamka, balse waxay wali saameyn ku sii leedahay waaxda dharka iyo meelo kasii shisheeyaba.

    *Waxaan aragnay shaqaalaheenna safka hore oo howlo adag u qabanaya si ay noo ilaaliyaan intii lagu jiray cudurka safmarka ah waxaana ku duceysanayaa inaan ka mahadcelinno sida ay wax walba noogu hureen. Dib waan u toosin karnaa adduunka annagoo horay u soconeyna oo mahadcelineyna.

  • Oluyemi Adetiba-Orija

    Nigeria Aasaase - Headfort Foundation

    Waa qareenka dambiyada iyo aasaasaha shirkadda haweenka keliya ka howl galaan ee qareennada ee Headfort Foundation, oo bixisa adeegyo sharci oo pro-bono ah.

    Iyagoo oo saldhiggeedu yahay Lagos, kooxda qareenada ee afarta qof ka kooban ayaa booqda xabsiyada si ay u caawiyaan maxaabiista saboolka ah iyo kuwa sida khaldan u xiran ee aan awoodin in ay damiin helaan, iyo sidoo kale muwaadiniinta u adkeysanaya xabsiyada dheer ee ka horreeya maxkamadeynta (Nigeria gudaheeda, kuwa sugaya maxkamad ayaa ah ilaa 70% ka mid ah maxaabiista). Oluyemi Adetiba-Orija iyo kooxdeeda waxay diiradda saaraan dembiilayaasha da'doodu ka yar tahay qaan gaarka, iyaga oo siinaya fursad kale oo nolosha xabsiga ka baxsan.

    Tan iyo markii ay bilaabatay shaqada 2018, shirkaddu waxay siisay gargaar sharci oo bilaash ah in ka badan 125 qof oo lagu soo oogay dambiyo fudud.

    *Si aduunka dib loogu cusbooneysiiyo, dhamaanteen waxaan leenahay door aan ciyaarno! U hadal, u dood oo taageer sababaha wanaagsan, hubinta xorriyadda iyo badbaadada adduunka.

  • Muqadasa Ahmadzai

    Afghanistan Qof u dhaqdhaqaaqa arimaha bulshada iyo siyaasada

    Waxay abaabushay shabakad ka kooban in ka badan 400 oo haween firfircoon ah oo ka socda gobolka Nangarhar, ee bariga Afgaanistaan, si ay ugu safraan degmooyinka u dhow oo ay u caawiyaan kuwa ka badbaaday rabshadaha qoyska.

    Iyadoo u dhaqdhaqaaqda arrimaha bulshada iyo siyaasadeed, Muqadasa Ahmadzai waxa ay xil iska saartay in ay taageerto haweenka iyo bulshadooda si ay u wajahaan war-faafinta baahsan ee jirta inta lagu jiro safmarka Covid-19. Waa xubin hore oo ka tirsanayd baarlamaanka dhalinyarada Afgaanistaan, halkaas oo ay uga shaqeysay xuquuqda haweenka iyo carruurta.

    Sannadkii 2018-kii, waxay heshay abaal-marin N-Peace ah, oo uu siiyay Barnaamijka Horumarinta ee Qaramada Midoobay ee haweenka heer sare ka gaaray dhismaha nabadda iyo xallinta khilaafaadka.

    *Weligay lama kulmin isbeddel degdeg ah oo sidan oo kale ah - sidii iyadoo aanay dawladi hore u jirin. Hadda rajadayada kaliya ayaa ah in jiilka soo koraya ay buuxiyaan dulduleelada iyo dib u habeynta nidaamka, laakiin taasi waxay ku suurtageli doontaa oo keliya taageerada caalamiga ah.

  • Rada Akbar

    Afghanistan Farshaxaniiste

    Naceybka iyo dulmiga lagu dumarka ayaa udub dhexaad u ah shaqada farshaxanimada ee haweeneydan u dhalatay Afqaanistaan. Rada Akbar had iyo jeer waxay u isticmaali jirtay fanka sidii dhexdhexaadiye ahaan si ay u hadasho oo ay haweenka u siiso muuqaal weyn oo bulshada dhexdeeda ah.

    Tan iyo 2019, waxay qabanqaabinaysay bandhigyo sannadle ah "Superwomen" (Abarzanan) oo lagu xusayo Maalinta Haweenka Adduunka iyo inay u dabaaldegto doorka dhexe ee haweenku ka ciyaareen taariikhda waddankeeda. Ilaa dhawaan, waxay isku dayaysay inay Kabul ama meel kale ka dhisto matxafka taariikhda haweenka.

    Waxay aaminsan tahay in farshaxankeedu uu caawiyo dhaleeceynta sharciyada bulshada ee cambaareeya haweenka iyada oo ku duulaysa magaca siyaasadda, dhaqaalaha iyo diinta.

    *Afganistan iyo muwaadiniinteeda waa lagu xad-gudbay waxaana ku tuntay kooxo xagjir ah iyo madaxda caalamka muddo tobanaan sano ah. Laakin waligay ma joojin in aan u shaqayno dal horumarsan,waxa aanu mar kale ku noolaan doonaa Afgaanistaan xor ah oo barwaaqo ah.

  • Abia Akram

    Pakistan Hoggaamiye dhanka naafada ah

    Waa haweeney u doodda xuquuqda dadka naafada ah tan iyo 1997-kii, waxayna markii iyadoo ardayad ah ay u suuragashay inay maareyso naafanimadeeda billowday Barnaamijka Khaaska ah ee kala baddalashada xirfadda (Step).

    Waa haweeneydii ugu horreysay ee kasoo jeedda Pakistan oo loo xusho inay ka mid noqoto qabanqaabiyeyaasha Madasha Dadka Naafada ah ee Waddamada Barwaaqo Sooranka. Akram waa aasaasaha Madasha Qaran ee Haweenka Naafada ah waxayna u ololeysay hirgelinta heshiiska Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Dadka Naafada ah iyo Horumarin dhan walba ah.

    Waxay sidoo kale ka shaqeyneysaa in naafada lagu daro ajandaha Qaramada Midoobay ee 2030-ka iyo yoolalka horumarinta ee joogtada ah.

    *Si adduunka dib loogu dhiso kaddib safmarka Covid-19, waa inaan si wadajir ah u hormarinno arrimaha bulshadeenna ee 'caadiga cusub' lagu dhisayo, waana inaan sidaas awgeed ku hiigsanno horumarro dhinac walba ah.

  • Leena Alam

    Afghanistan JAtariisho

    Atariishada ku guulaysatay TV-ga, filimada iyo masraxa sidoo kalena u doodda xuquuqul insaanka, Leena Alam, ayaa caan ku ah sida ay uga soo muuqatay barnaamijyadeeda talefishinada dumarka ee Afgaanistaan, oo ay ku jiraan Shereen iyo Dilkii Farkhunda, kuwaas oo ka sheekaynayay sheekada haweenay Afgaanistaan ah oo si been abuur ah loogu eedeeyay inay gubtay Qur'aanka oo meel fagaare ah ay ku dileen dad cadhaysan.

    Alam waxay ka qaxday Afgaanistaan sannadihii 198-meeyadii, waxayna hadda ku nooshahay Mareykanka, laakiin waxay sii wadday inay ka sheekeyso sheekooyinka dalkeeda hooyo.

    Sannadkii 2009-kii waxaa loo magacaabay danjiraha nabadda ee Hawlgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Afgaanistaan.

    *Waxay nagu qaadatay tobanaan sano inaan dib u dhisno dhiig badan iyo hurid. Daawashada waxaas oo dhan oo dhulka ku dhacaya ilbiriqsi gudihiis waa qalbi jab, laakiin dagaalku waa inuu sii socdaa, markan isagoo leh aasaas adag.

  • Dr Alema

    Afghanistan Qof bartay aasaaska cilmiga iyo oleleeye

    Aqoonyahanadda caanka ah ee falsafada iyo cilmiga bulshada, Dr Alema waxay ahayd wasiir ku xigeenka xuquuqul insaanka iyo bulshada rayidka ah ee Wasaaradda Nabadda ee Gobolka. Waxay sidoo kale tahay aasaasaha guddiga ka qayb qaadashada siyaasadda haweenka ee madaxa banaan iyo u doodaha xuquuqda haweenka.

    Dr Alema oo haysta PhD dhanka falsafada oo ay kasoo baratay Jarmalka, waxa ay khibrad 20 sano ka badan u leedahay falanqaynta dagaallada.

    Waxay qortay buugaag ku saabsan xiriirka caalamiga ah ee Jarmalka iyo Afgaanistaan iyo awoodsiinta haweenka ee Afgaanistaan, sidoo kale waa tababare xirfad leh iyo dhexdhexaadiyaha sharciga bani'aadamnimada iyada oo diiradda saareysa qaxootiga, soogalootiga, iyo barakacayaasha.

    *Riyadaydu waa Afgaanistaan xor ah oo dimuqraadi ah oo xuquuqda madaniga ah lagu ilaaliyo dastuur casri ah, lana dammaanad qaado xuquuqda haweenku u leeyihiin inay ka qayb qaataan dhammaan dhinacyada nolosha ee muwaadiniinta siman.

  • Sevda Altunoluk

    Turki Ciyaaryahan heer sare ah ee ciyaarta camoolaha

    Iyadoo tan iyo markii ay dhalatay aragga naafo ka ahayd, Sevda Altunoluk waa ciyaaryahan kubbadda cagta ee goalball (ciyaar ay kooxo saddex oo aragga naafo ka ah ama indho-xiran kubbad ku tuuraan dhawaaqa galmaleel oo ay ku toogtaan shabaqa kooxda ka soo horjeeda).

    Iyadoo inta badan loo tixgeliyo ciyaaryahanka ugu fiican kubbadda goalball ee adduunka, waxay ahayd gooldhaliyaha ugu sarreeya laba ciyaarood oo Paralympic ah, laba horyaal oo adduunka ah iyo afar horyaal oo Yurub ah. Altunoluk ayaa ka caawisay kooxda haweenka Turkiga inay ku guulaystaan billadda dahabka Paralympics Rio 2016 iyo Tokyo 2020.

    Waxa ay ku dhalatay magaalada Tokat ee dalka Anatolia, waxa ay heerka koowaad ee jaamacadda Ankara ku dhammaysatay waxbarashada jimicsiga.

    *Naafanimada yaan loo arkin caqabad, balse haloo arko fursad is-muujin ah.

  • Wahida Amiri

    Afghanistan Shaqaale maktabad iyo mudaaharaade

    Iyadoo ah Maktabadle buug-jecel, Wahida Amiri waxay ka qalin-jabisay cilmiga sharciga waxayna sameysaa mudaharaadyo joogto ah. Markii Taalibaan ay xukunka Afgaanistaan la wareegtay oo ay ka sii shaqayn kari wayday maktabadeeda, waxay u soo baxday waddooyinka magaalada Kabul. Waxay ku biirtay haween kale oo tiro badan oo socod wadareed sameynayay si ay beesha caalamka uga codsato inay taageeraan xuquuqda shaqada iyo waxbarashada haweenka Afgaanistaan.

    Maadaama ay Taliban mamnuuceen mudaharaadyada, Amiri waxay isu keentay haween kale si ay u hormariso wa aqrinta iyo wada sheekeysiga.

    Maktabadeedu waxa ay shaqaynaysay ilaa 2017 waxayna Amiri sheegtay in buugaagteeda la'aanteed uu ka lumay aqoonsigeeda.

    *Dunidu naguma ixtiraamin dad ahaan. Laakiin iyadoo Afgaanistaan ay ku sii socoto burbur, waxaan dib u soo nooleyneynaa rajada iyada oo loo marayo mudaaharaadyada, la dalbanayo caddaalad iyo dhiirigelinta akhriska buugaagta.

  • Mónica Araya

    Costa Rica Oo u doodda helitaanka gaadiid aan ku shaqeynin gaaska

    Iyadoo ah khabiir ka shaqeysa dardargelinta sidii loogu guuri lahaa gaadiid xor ka ah gaaska, Mónica Araya waxay horseedday ololeyaal joogto ah oo ka dhacay qaaradaha Ameerika iyo Europe - oo uu ku jiro mashruuca muwaadinka, Costa Rica Limpia, oo waddankeeda ka caawiyay inuu sii xajisto booskiisa uu kaalinta koowaad uga jiro waddamada adduunka ee dib u cusbooneysiiya tamarta.

    Araya waxay la taliye khaas ah ka tahay golaha sare ee Qaramada midoobay u qaabilsan tallaabada laga qaadayo cimilada ee ku saabsan arrimaha gaadiidka. Waxay sidoo kale la taliye ka tahay RouteZero - oo ah olole ku aaddan in la joojiyo gaaska - waxayna xubin muhiim ah ka tahay Hay'adda ClimateWorks.

    Hadallada ay ka jeedisay TED waxaa daawaday ku dhawaad afar milyan oo ruux marka la isu geeyo waxaana lagu turjumay 31 luuqadood. Sanadkii 2016-kii, Araya waxay ku biirtay safarkii ugu weynaa adduunka ee haween kaliya ay ku aadeen Antarctica.

    *Waa waqtigii aan dib u hanan lahayn waxa aan u aragno 'caadi'. Inaan yareyno baahida aan u qabno shidaalka naaftadawaa muhiim waxayna naga caawin doontaa inaan garab siyaasadeed u helno arrimaha looga baahida badan yahay ee lagu baddalayo nolosha bulshooyinka.

  • Natasha Asghar

    Boqortooyada ingiriiska Xildhibaan baarlamaanka Welsh

    Waxay sanadkan gashay taariikhda markii ay noqotay haweeneydii ugu horreysay ee midab leh oo loo doorto baarlamaanka Senedd ama Welsh tan iyo markii la aasaasay, 1999-kii.

    Iyadoo ah xubin ka tirsan xisbiga Asal raaca ah iyo xubinta gobolka ee baarlamaanka South Wales East, Natasha Asghar waa wakiilka xisbiga mucaaradka ee wasiirka gaadiidka iyo tignoolajiyada. Waxay rajaynaysaa in ay bilawdo kaadhka safarka kaas oo ku dhiirrigalin kara dadka deegaanka iyo dalxiisayaasha Wales in ay isticmaalaan gaadiidka dadwaynaha iyo in la helo kobaca dhaqaalaha. shidaalka

    Ka hor intaysan ku biirin siyaasadda, waxay soo noqotay shaqaale bangi, tabiye TV iyo raadiyaha DJ, waxayna qortay labo buug.

    *Si wadajir ah, waa in aan u qaadnaa dariiqa adag si aan u gaarno mid cusub oo caadi ah, isla markaana aan fahanno fursadaha la soo bandhigay si aan u wanaajino habka aan u noolnahay iyo shaqadeenna hadda wixii ka dambeeya.

  • Zuhal Atmar

    Afghanistan Ganacsade - Gul-e-Mursal recycling

    Warshaddii ugu horreysay Afghanistan ee dib u warshadaynta warqadaha qashinka ah, Gul-e-Mursal, waxaa asaasay haweenay ganacsato ah oo lagu magacaabo Zuhal Atmar. Iyada oo aqoon u leh dhaqaalaha iyo ganacsiga, waxay Kabul ka hirgelisay warshad ay haweenku hoggaamiyaan 2016. Waxay abuurtay 100 shaqo, 30% ka mid ah waxay aadeen haweenka, laga soo billaabo dabaqa warshadda ilaa suuqgeynta.

    Warshadu waxay aruurisaa qashinka iyo waraaqaha aan qarsoodiga ahayn ee hay'adaha aan dawliga ahayn, waxayna soo saartaa ku dhawaad 35 tan oo waraaqo todobaadkii, iyadoo dib u warshadeynaysa warqadaha musqulaha, ka dibna lagu iibiyo dalka oo dhan.

    Atmar waxa ay aad uga hadli jirtay sida ay ugu adag tahay haweenka in ay helaan taageerada dhaqaale ee ay u baahan yihiin si ay ganacsi uga furtaan Afgaanistaan.

    *Mustaqbalku sidee buu u eg yahay? Waxaa meesha ka baxay riyadii, hadafkii iyo rajadii dhalinyarada iyo haweenka.

  • Marcelina Bautista

    Meksiko Hogaamiye urur

    Iyadoo lafteeda horay u ahaan jirtay shaqaale guri, Marcelina Bautista waa agaasimaha xarunta taageerada iyo tababarka Mexico ee shaqaalaha guryaha (CACEH), oo ay aasaastay 21 sano ka hor. Waxay u ololaysaa sidii ay u sugi lahayd xuquuqaha, sida mushaharka xaqa ah iyo fasaxa xanuunka, ee ay ku naalloodaan shaqaalaha kale, iyo in ay horumariyaan xaaladdooda bulsho.

    Dadaalkeedu wuxuu isku daraa waxbarashada shaqaalaha, loo shaqeeyaha iyo xubnaha bulshada. Bautista waxa ay si firfircoon uga qayb qaadatay gorgortanka horseeday in dawladda Mexico ay si rasmi ah ugu biirto heshiiska shaqaalaha ee caalamiga ah kaas oo ka ilaalinaya shaqaalaha guryaha in lagu xad gudbo, rabshado iyo xaalado shaqo oo aan amni ahayn.

    Waxaa 2010-kii Jarmalka lagu guddoonsiiyay abaalmarinta caalamiga ah ee xuquuqda aadanaha ee Friedrich-Ebert-Stiftung.

    *In dunida la beddelo waxay la macno tahay in la beddelo xaaladaha malaayiin ka mid ah dadka guryaha ka shaqeeya, oo u badan dumar, kuwaas oo ka shaqeeya guriga halka kuwa kalena ay si xirfadaysan u horumaraan. Sinnaan la'aantan bulsho waxay dhammaanaysaa marka shaqada gurigu hesho aqoonsiga ay mudan tahay.

  • Crystal Bayat

    Afghanistan Xuquuq raadiye

    Iyadoo u dhaqdhaqaaqda arrimaha bulshada islamarkaana u doodda xuquuqda aadanaha, Crystal Bayat ayaa si weyn uga dhex muuqatay mudaaharaadyadii looga soo horjeeday la wareegida Taliban ee 2021, iyada oo gacan ka gaysatay abaabulka mid Kabul ka dhacay 19kii Ogosto - maalinta xorriyadda Afgaanistaan.

    Bayat waxa ay billowday shahaadada PhD ee maamulka siyaasadda ka hor inta aanay waxbarashadeeda khalkhal gelin markii ay Taalibaan la wareegeen talada dalka.

    Hadda waxay ku sugan tahay Maraykanka, halkaas oo ay ka sii waddo dagaalka lagu ilaalinayo guulaha xuquuqda aadanaha ee Afgaanistaan. Waxay kaloo rajaynaysaa inay dhammayso PhD-da oo ay buug qorto.

    *Ugu dambayntii, waxaan rabaa in aan qayb ka noqdo isbedel kasta oo dimuqraaddi ah oo la xiriira mustaqbalka Afgaanistaan. Riyadaydu waa inaan ka hadlo Qaramada Midoobay sababtoo ah waxaan aaminsanahay in dunidu u baahan tahay inay maqasho waxa dhabta ah ee dadka reer Afgaanistaan, gaar ahaan haweenka, ay dhihi lahaayeen.

  • Razia Barakzai

    Afghanistan Mudaaharaade

    Razia Barakzai oo muddo sanado ah dowladda uga shaqaynaysay madaxtooyada, iyadoo xilal kala duwan soo qabatay, waxay isku aragtay shaqo la'aan markii ay Talibanka la wareegeen awoodda Afgaanistaan.

    Tan iyo markaas, waxay si firfircoon uga qayb qaadatay mudaharaadyada socodka ah ee ka dhacay Kabul, halkaas oo haween aan tiro lahayn ay dalbadeen xuquuqda shaqo iyo waxbarasho. Waxay sidoo kale ka mid ahayd haweenka ka dambeeyay halku-dhegga #Haweenka Afqaanistaan ee jira, taas oo muujinaysa in cabsidu ay dumarka Afgaanistaan ka fogaynayso baraha bulshada.

    Barakzai waxa ay heysataa shahaado xagga sharciga iyo cilmiga siyaasadda ah, iyo MBA. Warqad ay u qortay BBC-da oo ku saabsan khibradeeda ololaha, waxay ku tidhi: "In si xor ah loo dhinto ayaa ka wanaagsan in lagu noolaado addoonsi."

    *Dadka wax bartay iyo kuwa da' yarta ah - gaar ahaan haweenka geesiyaasha ah, dagaalyahannada ah ee Afgaanistaan - maalin ayay noqon doonaan kuwa calanka sita. Waxaan maalin walba taas ku arkaa bannaanbaxyada waddooyinka.

  • Nilofar Bayat

    Afghanistan Ciyaaryahanada kubbadda kolayga ee ku ciyaarta kursiga curyaanka

    Kabtanka kooxda qaranka ee kursiga curyaamiinta ee kubbadda koleyga ahna u doodaha haweenka naafada ah, Nilofar Bayat ayaa ka soo carartay Afgaanistaan si ay uga baxsato Taliban. Iyada iyo ninkeeda, Ramish - oo isagana sidoo kale ciyaaryahan kursiga curyaanka ah - labaduba waxay u shaqeynayeen Laanqeyrta Cas ee Caalamiga ah.

    Markii ay laba jir ahayd, gantaal ayaa ku dhacay guriga qoyskeeda, kaas oo dilay walaalkeed oo uu ka xaleelay bartamaha laf dhabarta. Bayat ayaa ciyaarteedii ugu horeysay ee Kubadda Koleyga ku ciyaartay barxad furan oo ku taal bartamaha magaalada Kabul, taasi oo isbedel u noqotay haweenka isboortiga ee Afgaanistaan. Waxay noqotay qof cod u ah qaxootiga ka soo qaxay dalkeeda, waxayna samaysay urur ay leeyihiin haweenka Afgaanistaan.

    Bayat waxay rajeynaysaa inay mar kale ciyaarto kubbadda koleyga.

    *Waxaan rajeynayaa inuu dagaalka u dhammaaday Afghanistan annaguna ma aqbaleyno dagaal dhaca hal ilbiriqsi oo kale.

  • Jos Boys

    Ingiriiska Naqshadeeye dhisme

    Xil-wadaagga agaasimaha mashruuca Naqshadeynta dhismaha ee dadka aan caadiga ahayn, oo dhiirrigeliya hal-abuurka ay sameeyaan farshaxamiisteyaasha naafada ah ee la xiriira sida ay ku heli lahaayeen looguna dari lahaa shaqooyinka naqshadeynta ee nagu hareereysan.

    Marka la isku daro shaqadeeda naqshadeeyenimo iyo u doodista xuquuqda, Jos boys waxay 1980-meeyadii qayb ka aasaastay shirkadda naqshadeynta ee haweenka ku kooban waxayna ka mid tahay qorayaasha buugga Making Space: Dumarka iyo ninka ayaa sameeya deegaanka. Waxay macallimad ka noqotay xarumo waxbarasho oo badan, iyadoo faafineysay fikradda difaacista dumarka si ay hab hal-abuurnimo ah loollan ugu galiso male'awaalka ku saabsan naqshadeynta dhismaha.

    Xirfaddeeda oo socotay 40 sano, waxay sare ugu qaadday wacyigelinta la xiriirta sida aan howl maalmeedkeenna ugu adeegsan karno caawinta dadka naafada ah.

    *Maa inaan toosinno kala duwanaanta dhexda u istaagno kala duwanaanta khibradda dadka naafada ah iyo kuwa kale ee la hayb soocay sanadkii lasoo dhaafay, annagoo u aqoonsaneyna arrintan sida mashiin abuura fikrado lagu saxo wax kasta oo nagu saabsan laguna sameeyo fursado aan ku siinno daryeel iyo isku tiirsanaan.

  • Catherine Corless

    Ireland Taariikhyahan waddanka ama deegaanka

    Taariikhyahanadda rug caddaaga ah waxay baartay dhimashada 796 carruur ah oo ku nool guriga hooyada iyo dhallaanka ee Bon Secours ee Galway, iyadoo sameeyay cilmi-baadhis aad u dheer oo sannado badan ka caawisay in daaha laga qaado xabaal-wadareed ku yaalla goobtii hore ee hay’adda Ireland ee hooyooyinka aan guursan, halkaas oo boqollaal carruur ah lagu waayey. iyada oo aan wax caddayn ah loo hayn aaskooda, intii u dhaxaysay 1920-kii ilaa 1950-kii.

    Sannadkan, warbixin in muddo ah la sugayay oo ku saabsan machadyadan, oo inta badan ay maamulaan wadaaddada Katooliga, ayaa lagu ogaaday " heer aad u xun oo dhimashada dhallaanka ah" oo u dhintay cudurro kala duwan, taasoo keentay in ay raalli-gelin ka bixiso dawladda Ireland.

    Corless waxay heshay Abaalmarinta Xuquuqul Insaanka ee Bar of Ireland iyadoo lagu aqoonsanayo 'adeeggeeda bini'aadantinimo ee gaarka ah'.

    *Haddii aan dib u cusbooneysiin kari lahaa dunida, waxaan tirtiri lahaa erayga "ceeb" (Shame). Qaamuusku waxa uu ku qeexay "dareen xanuun badan oo bahdil ah, dareen ah in naftaada oo dhan ay khaldan tahay". Waa eray shan xaraf ka kooban oo adeegsanaya tamarta atoomiga.

  • Faiza Darkhani

    Afghanistan Oleleeye deegaan wanaagga

    Iyadoo ah m ka mid ah dadka tirada yar ee ka shaqeeya arrimaha isbeddelka cimilada ee Afgaanistaan, Faiza Darkhani waa kaaliye barfasoor iyo agaasimihii hore ee Wakaaladda Ilaalinta Deegaanka Qaranka ee gobolka Badakhshan. Waxay kaloo u dooddaa xuquuqda haweenka.

    Darkhani waxa ay ka qalin jabisay Jaamacadda Putra Malaysia oo ay ka qaatay shahaadada mastarka ee dhismaha muuqaalka. Waxay qortay waraaqo cilmi baaris ah oo ku saabsan maareynta muuqaalka magaalada ee waara iyo farsamooyinka cusub, sida beerashada toosan ee wax soo saarka cuntada ee magaalooyinka dadku ku badan yahay.

    Waxay aaminsan tahay in kor loo qaado wacyiga dadweynaha ee ku saabsan ilaalinta deegaanka iyo hirgelinta barnaamijyo waara oo diiradda saaraya dumarka.

    *In dadka laga soo dhex muuqdo waa go’aan geesinimo leh. Waa inaad raacdaa riyooyinkaaga oo aad u beddesho xaqiiqooyin, riyadeyduna waa inaan helo deegaan nadiif ah oo ammaan ah, oo ka fog dagaal iyo dhammaan noocyada wasakhowga ah.

    Maqaallada la xiriira

  • Azima Dhrodia

    Canada Hoggaamiye siyaasadda badbaadada ah - Bumble

    Khabiir ku takhasusay jinsiga, tignoolajiyada iyo xuquuqul insaanka, Azmina Dhrodia waxay hadda ka shaqeysaa hogaanka siyaasadda badbaadada ee app-ka shukaansiga ah ee Bumble. Waxay abaabushay warqad furan bishii Luulyo 2021, oo ay saxiixeen in ka badan 200 oo haween magac leh, taasoo ku baaqaysa tallaabo la taaban karo oo wax lagaga qabanayo xad-gudubyada baraha bulshada.

    Sidoo kale waa qoraaga Toxic Twitter: Qalalaasaha iyo Xadgudubka ka dhanka ah Haweenka Online-ka, oo warbixin ku saabsan xadgudubka ku salaysan jinsiga iyo meesha ay iska soo galaan heerarka la isku yaso iyo nasabka.

    Dhrodia waxay hore uga soo shaqeysay xuquuqda jinsiga iyo xogta ee hay'adda World Wide Web Foundation iyo shirkado kala duwan oo teknooloji ah si ay isticmaal ammaan ah oo dhanka internet-ka ah ugu abuurto haweenka iyo bulshooyinka la takooro.

    *Waxaan rabaa duni ay baraha online-ka ah ku tixgeliyaan dumarka naqshadahooda: adduun ay haweenku, gaar ahaan dumarka leh aqoonsiyo is-dul-saaran iyo kuwo is-dhex-galka ku dhashay, ay u isticmaali karaan baraha internetka si isku mid ah, xor ah oo aan cabsi lahayn.

  • Pashtana Durrani

    Afghanistan Macalimad - Learn Afghanistan

    Aasaasaha iyo agaasimaha fulinta ee baro Afgaanistaan, Pashtana Durrani waa macalimad u heellan hal-abuurnimada waxbarashada iyadoo diiradda la saarayo xuquuqda gabdhaha. Learn waxa ay Kandahar ka hirgalisay dugsiyo waxayna bixisay tababar macalinimo iyo hagitaan arday.

    Iyada oo loo marayo app-ka Rumie, kaas oo u oggolaanaya ardayda inay isticmaalaan lix-daqiiqo, khibradaha ugu horreeya ee mobilada, ururku wuxuu ka caawiyaa gabdhaha inay helaan agab waxbarasho, muuqaallo iyo ciyaaro waxbarasho. Waxa kale oo ay tababaraysaa haweenka miyiga jooga si ay ugu shaqeeyaan umuliso ahaan.

    Durrani waa Wakiilka Dhallinyarada Afgaanistaan u fadhiya Qaramada Midoobay waxayna ku heshay Abaalmarinta Horyaalka Waxbarashada ee Sanduuqa Malala dadaalka ay ugu jirto fududeynta helitaanka waxbarashada gabdhaha Afgaanistaan.

    *Waxaa la yaab leh sida ay dunidu u rabto in ay hoos noogu dhigto cidda aan nahay awgeed. Laakin si kasta oo aan u dhaawacno, waxyeellana noo gaarto, waan u samri doonnaa – jid kasta ha ahaadee.

  • Najla Elmangoush

    Ingiriiska Wasiirka arimaha dibada ee Liibiya

    Haweenaydii ugu horeysay ee wasiirka arrimaha dibadda ee Liibiya oo la magacaabay sanadkan, sidoo kale waa diblomaasi iyo qareen. Intii lagu jiray Kacdoonkii Liibiya ee 2011, Najla Elmangoush waxay ka mid ahayd Golaha Ku-meel-gaarka ah ee Qaranka, waxayna ka shaqeysay dhisidda xiriirka ururada bulshada rayidka ah.

    Waxay ahayd wakiilka Liibiya ee Machadka Nabadda ee Mareykanka waxayna ka shaqeysay dhisidda nabadda iyo barnaamijyada sharciga ee Xarunta Diimaha Adduunka, Diblomaasiyadda iyo Xallinta Khilaafaadka. Khilaafka siyaasadeed ee ka jira dalkeeda ayaa Elmangoush ku cadaadiyay inay is casisho, waxaana dhawaan laga mamnuucay inay safar gasho.

    Waxay shahaadada sharciga ka haysataa Jaamacadda Benghazi iyo PhD xagga falanqaynta iyo xallinta khilaafaadka ee Jaamacadda George Mason, ee Mareykanka.

    *Dunidu si weyn ayay u horumartay 2021- Waxaan rabaa in dunidu ay dib u billaabato, si ay macno iyo ujeedo ugu keento nolosheena, oo aynu si wanagsan ugu adeegno bini'aadantinimada oo dhan.

  • Shila Ensandost

    Afghanistan Macalimad

    Kor u qaadista wacyiga xuquuqda haweenka iyo gabdhaha ee waxbarashada waa mudnaanta macalinka Afgaanistaan, Shila Ensandost.

    Ensandost, oo shahaado ka qaadatay culuumta diinta, ayaa si firfircoon uga qayb qaadatay horumarinta doorka haweenka ee siyaasadda iyo arrimaha madaniga ah, waxayna ka soo muuqatay warbaahinta Afqaanistaan si ay uga hadasho xuquuqda haweenka ee ah inay shaqeeyaan oo ay wax bartaan. Dhawaan ayey aheyd markii ay ka qeyb gashay bannaan bax dadweyne oo ka dhacay magaalada Kabul, halkaasi oo ay soo xiratay maro cad oo ay kaga cabaneyso dulmiga lagu hayo haweenka dalkeeda.

    Sidoo kale iyada oo macalin ah, waxay xubin firfircoon ka ahayd ururada haweenka ee kala duwan ee Afgaanistaan.

    *Waxaan rabaa in aan arko haweenka oo lagu soo daro arrimaha siyaasadda, bulshada, iyo dhaqaalaha, in haweeneydu xaq u leedahay in ay wax barato oo la ilaaliyo, iyo in la cirib tiro xad-gudubyada iyo sinnaan la'aanta haweenka iyo dadka laga tirada badan yahay.

  • Saeeda Etebari

    Afghanistan Naqshadeeye dahab

    Ganacsade iyo naqshadeeye iyo sameeye dahab ah oo caan ka ah caalamka.

    Shaqada Saeeda Etebari waxaa lagu soo bandhigay carwada Smithsonian ee Washington waxaana dhiirigeliyay qaababka soo jireenka ah ee dalkeeda Afgaanistaan, iyadoo adeegsanaysa dhagxaanta iyo motifyada maxalliga ah.

    Waxay noqotay dhagool markii ay jirtay hal sano, ka dib markii uu ku dhacay xanuun maskaxda dhibaateeya iyadoo ku nool xerada qaxootiga, waxayna ka qalin jabisay dugsiga dhagoolaha, oo aabaheed uu ka caawiyay inay hesho. Etebari waxay markaas ku biiray Machadka Buuraha Turquoise ee Farshaxanka iyo Dhismaha Afgaanistaan, oo ku takhasusay naqshadaynta dahabka.

    *Haweenka hadda waa shaqo la'aan oo rag kaliya ayaa shaqeysan kara. Hadda xukunkii wuu is beddelay, rajadaydii mustaqbalka wanaagsan ee Afgaanistaan waxay isu rogtay rajo beel.

  • Sahar Fetrat

    Afghanistan Qof u dooda dumarka

    Awooddi ka dambeeyay mudaaharaadyo badan oo ujeedadoodu ahayd inay wax ka qabtaan fikradaha qaldan ee jinsiga, Sahar Fetrat oo u doodda arrimaha dumarka waxay ahayd qaxooti da'yar oo ku sugan Iran iyo Pakistan xilligii taliskii ugu horreeyay ee Taliban. Waxa ay ku soo laabatay Kabul 2006-dii oo ay muujisay dhaq-dhaqaaqa difaacista dheddigga iyada oo dhallinyaro ah.

    Waxay difaacista dumarka ku lifaaqdaa sheegitaanka sheekooyinka, iyada oo u mareysa qorista iyo samaynta filimada, sida dukumentarigeeda ku saabsan tacaddiga ka dhaca waddooyinka, Ha Aaminin Aamusnaantayda (2013). Fetrat waxay la soo shaqeysay qaybta waxbarashada ee Unisco ee Afgaanistaan iyo Human Rights Watch.

    Waxay shahaadada mastarka ku haysataa daraasaadka jinsiga ee muhiimka ah oo ay ka baratay Jaamacadda Bartamaha Yurub waxayna hadda wax ka barataa King's College London ee Waaxda Daraasaadka Dagaalka.

    *Waxaan rajeynayaa inaan arko maalin ay gabdhuhu helaan waxbarasho u ah xuquuq aasaasi ah, oo aan ahayn wax loo dagaallamo. Waxaan rajeynayaa inaan arko gabdhaha Afgaanistaan ​​oo u dagaallamaya riyooyin ka sarreeya buuraha hooyooyinka.

  • Melinda French Gates

    Maraykanka Deeq-bixiye, haweeeney ganacsato ah

    Deeq-bixiye, haweeney ganacsato ah iyo u doode caalami ah oo haweenka iyo gabdhaha ah. Melinda French Gates ayaa dejisa jihada iyo mudnaanta mid ka mid ah hay'adaha samafalka ee ugu weyn adduunka doorkeeda la-guddoomiyaha Bill & Melinda Gates Foundation.

    Sidoo kale waa aasaasaha Pivotal Ventures, shirkad maalgashi oo ka shaqeysa sidii ay u kicin lahayd horumarka bulshada ee haweenka iyo qoysaska, iyo qoraaga buuga ugu iibsiga badan ee Moment of Lift.

    French Gates waxa ay shahaado ku qaadatay cilmiga kombuyuutarka iyo MBA oo ay ka baratay Jaamacadda Duke. Waxay toban sano ku qaadatay horumarinta agabka warbaahineed ee Microsoft ka hor inta aysan ka tagin shirkadda si ay diiradda u saarto qoyskeeda iyo shaqadeeda samafalka.

    *Faafida Covid-19 waxay daaha ka qaaday oo ay uga sii dartay sinnaan la'aanta qotoda dheer ee adduunka oo dhan. In haweenka iyo gabdhuhu ay udub dhexaad u noqdaan dadaalladayada soo kabashada waxay labaduba yareynayaan dhibaatada hadda jirta waxayna dhisi doontaa aasaas xooggan mustaqbalka.

  • Fatima Gailani

    Afghanistan Nabadoon

    Waxay ka mid ahayd afar haween nabad doonno ah oo la fariistay Taliban 2020, iyadoo la isku dayayay in la helo "xal siyaasadeed oo caddaalad ah". iFatima Gailani waa hoggaamiye siyaasadeed iyo ololeeye caan ah, oo ku hawlanayd arrimaha bani'aadamnimada 43-kii sano ee la soo dhaafay.

    Waxay ahayd mid ka mid ah wejiyadii dumarka ahaa ee Afgaanistaan ee iska caabinta kala hortagay qabsashadii Midowga Soofiyeeti ee 1980-meeyadii, waxayna ahayd afhayeen u hadlay Mujaahidiinta Afqaanistaan oo ka soo qaxay London. Waxay ku soo noqotay Afgaanistaan kaddib duulaankii Maraykanku hogaaminayay ee 2001 waxayna gacan ka geysatay qorista dastuurka cusub ee Afgaanistaan.

    Laga soo bilaabo 2005 ilaa 2016, waxay ahayd madaxweynaha Ururka Bisha Cas ee Afgaanistaan, oo ay wali ka heyso jagada.

    *Waxaan rajaynayaa wada-hadal qaran oo macno leh oo ka soo baxa dhismo qaran oo dhab ah.

  • Carolina Garcia

    Argentina Agaasime - Netflix

    Agaasimaha taxanaha asalka ah ee shirkadda filimada weyn ee Netflix, Carolina García waxay ku dhalatay Argentina waxayna ku kortay California. Haweeneydan u tababaran Qoob-ka-cayaarka iyo heesaha ayaa heer sare ka gaartay waaxda madadaalada kaddib markii ay ka bilowday tababar ay wax uga baratay shirkadda 20th Century Fox.

    Iyada oo ah mas'uul hal abuur leh, waxay Netflix u kormeertay taxaneyaal badan, oo ay ku jiraan Stranger Things, The Chilling Adventures of Sabrina, 13 Reasons Why, Atypical iyo Raising Dion.

    Maaddaama ay tahay mid ka mid ah dhowrka haween ee Laatiin Ameerika kasoo jeeda ee ku jira doorka hoggaaminta ee Hollywood, García waxay ka shaqeysaa inay kordhiso matalaadda Latiin-ka oo ay muujiso sheekadooda, maadaama qowmiyaddaas ay hadda yihiin ku dhawaad hal ka mid ah shantii qof ee Mareykan ah.

    *Dhawrkii sano ee u dambeeyay way ina wada gilgileen, laakiin noloshu way gaaban tahay- maxaan waqtigeena qaaliga ah ugu qaadanaynaa cabsi? Sida ayeeydey ay tiraahdo, 'noloshu waa in la noolaado', waxaana la gaaray waqtigii aan dhageysan lahayn ayeeyday.

  • Saghi Ghahraman

    Iran Gabyaa

    Waa qoraa Iranian-Canadian ah, iyo aasaasaha iyo madaxweynaha Ururka Queer Organization ee Iran (IRQO).

    Iyagoo saldhiggoodu yahay Toronto, ururku wuxuu ka shaqeeyaa ilaalinta xuquuqda dadka isku jinsiga ah ee is calmada, iyo shakhsiyaadka beddela jinsiyaddooda ee ku nool Iran ama lagu khasbo musaafurinta, iyo sidoo kale kormeeridda ku xadgudubka xuquuqda lamaaneyaasha isku jinsiga ah ee Iran.

    Ghahraman waxa ay aasaastay Buugaagta Gilgamishaan sannadkii 2010, iyada oo diiradda saaraysa "suugaanta queer" ee Iran. Iyadoo ah Tifaftire caalami ah oo la aqoonsan yahay iyo qoraa afar qaybood oo gabayo ah, iyo sidoo kale maqaallo badan, shaqada Ghahraman waxay caan ku tahay caqabadaha diidmada dadka - fikradda ah in doorarka jinsiga lagu qeexay galmada noolaha iyo isdhexgalkooda.

    *Marka dunidu dib u cusboonaato, waa inuu qayb ka yahay qof kasta oo naga mid ah. Dunidu waxay noqon kartaa mid Covid xor ka ah oo keliya haddii "annagu" aan dib isu cusbooneysiinno oo suugaanta aan ku darno dadka kale halkii ay u afduubnaan lahayd kuwa aan LGBTQIA+ ahayn.

  • Ghawgha

    Afghanistan Fannaanad

    Iyadoo ah fannaanad hibo leh, abwaanad iyo laxamiiste, Ghawgha waxa ay ka shaqeyneysay mihnadda muusiga in ka badan shan sano. Heesaheeda - inta badan waxay ku saabsan yihiin gabdhaha iyo haweenka Afgaanistaan - waxay leeyihiin taageere daacad ah, erayadeeduna waxay ka soo horjeedaan xaaladda hadda dalka ka jirta.

    Sannadkii 2019, waxay saartay muusig gabayga I Kiss You Amid the Taliban, ee uu tiriyey Ramin Mazhar. Isla markiiba waxay ku dhacday internetka. Halkeedii ugu dambeeyay, Tabassum, waxay u heellan tahay "carruurta riyadoodii dagaalku uu tirtiray".

    Ghawgha waxay sheegtay inay qorto heeso sababtoo ah "dagaallada aan dhamaadka lahayn ee dalkayga waligood iima ogola inaan nabad helo". Oo erayadeeda ayaa ka tarjumaya dhibaatadan.

    *Cirka dhulkayga hooyo waxaa lagu qurxiyay inta ay le'egtahay xabadaha midabada leh sida gantaalada. Waxaan ka fikiraa dadkayga, gaar ahaan haweenka iyo carruurta, daqiiqad kasta saacad kasta. Cabsida ammaankooda ayaa ah wehelkayga joogtada ah.

  • Angela Ghayour

    Afghanistan Macalimad iyo aasaase - Herat Online School

    Ku dhawaad 1,000 arday iyo in ka badan 400 oo macalimiin tabarucayaal ah ayaa hadda qayb ka ah Dugsiga Herat Online, oo ay aasaastay macallimad Angela Ghayour. Ghayour waxa ay go'aansatay in ay ficil sameyso markii Taliban ay ku amreen dumarka Afgaanistaan ​​iyo gabdhaha da'da yar inay guriga joogaan, dugsigeeda internetka ayaana hadda bixiya in ka badan 170 fasal oo kala duwan iyada oo loo marayo barnaamijyada internetka ee Telegram iyo Skype, laga billaabo xisaab iyo muusig ilaa cunto karinta iyo rinjiyeynta.

    Ghayour lafteedu waxay Iran uga qaxday Herat 1992 markii dagaal sokeeye qarxay, waxayna seegtay shan sano oo dugsi ah sababtoo ah heerka fiisaha ku meel gaarka ah ee qoyska.

    Ka dib waxa ay u gaartay heer macalimad dugsi sare, marar badan ayay soo haajirtay oo hadda waxa ay degtay UK.

    *Waan diiday inaan aqoonsado waxa noogu yeero sheydaanka aan laga maarmin. Farxad waarta ayaa la heli doonaa marka dunidu ay joojiso ka cago jiidista mamnuucista sharta oo markaas ay garan waayaan Taliban ama xumaan kale.

  • Jamila Gordon

    Soomaaliya Madaxa fulinta - Lumachain

    Iaydoo ah qof hormuud ka ahdunida qalabka macmalka ah ee casriga ah (AI), Jamila Gordon waa aasaasaha Lumachain, oo ah madal horseed ah oo u adeegsata AI si ay isugu xirto silsiladaha kala jaban ee kala gudbinta raashinka adduunka.

    Waxay ku dhalatay tuulo Soomaali ah, qoyskeeda ayaase u diray Kenya iyada oo weli da’yar, si ay uga badbaaddo dagaal sokeeye oo dalkeeda ka socday. Kadib waxay u guurtay Australia waxayna kobcisay jacaylka ay u qabtay tignoolajiyadda. Kahor inta aysan billaabin Lumachain, Gordon wuxuu u shaqeysay IBM oo ay u ahayd wakiilka adduunka iyo Qantas oo ay ka noqotay madaxa xafiiska warfaafinta.

    Waxay guddoontay abaal-marinta caalamiga ah ee Microsoft ee tartanka Ganacsiga Haweenka adduunka ee 2018 waxaana looga magacaabay Australia iyo New Zealand hal-abuuraha sanadka 2021 ee abaal-marinnada Haweenka ee AI.

    *Waxaan si daacad ah u aamminsanahay awoodda qalabka casriga ah ee macmalka ah si ay ugu suurtagasho dadka ka soo jeeda qoysaska danyarta inay helaan booskooda saxda ah ee bulshada, iyagoo sidoo kale gacan ka geysanaya beddelka ganacsiyada.

  • Najlla Habibyar

    Afghanistan Ganacsade

    Si ay uga caawiso haweenka Afgaanistaan ​​nidaaminta ganacsiga dharka gacan ku sameyska ah iyo in ay alaabtooda dibadda u iib geeyaan iyaga oo aan marin dillaaliinta qaaliga ah, Najlla Habibyar waxay aasaastay Blue Treasure Inc iyo Ark Group. Waxay sidoo kale u hogaamisay mashaariic USAID iyo Bangiga Adduunka, iyadoo diiradda saaraysa xoojinta haweenka iyo isbeddelka cimilada ee la xidhiidha ganacsiga.

    Intii u dhaxaysay 2012 iyo 2015, Habibyar waxay ahaydy madaxa Wakaaladda Horumarinta Dhoofinta ee dawladda, iyada oo gacan ka gaysatay kordhinta dhoofinta alaabta Afgaanistaan ​​ee adduunka.

    Waxaa kale oo ay ka soo shaqaysay qaybta aan macaash doonka ahayn in ka badan 13 sano, iyada oo taageerta waxbarashada gabdhaha waxayna Afghanistan ka aasaastay Ururka Daryeelka qoysaska aan hoyga lahayn ee Veracity Care .

    *ka sokoow dhibaatooyinka aan la kulmay haweenay Afghanistan ah ahaan, waxaan rajeynayaa in aan awood u yeesho gacanna ka gaysto joojinta dhaxalka dagaalka ay dhaxli lahaayeen jiilasha dambe.

  • Laila Haidari

    Pakistan Aasaase - Mother Camp

    Iyadoo adeegsaneysa xarunta dhaqan celinta maandooriyaha ee Kabul, Mother Camp, Laila Haidari waxay caawisay ku dhawaad 6,400 oo reer Afgaanistaan ah tan iyo 2010, iyadoo ay ceeb tahay in dadka daroogada isticmaala ay bannaanka usoo baxaan. Waxay dhistay xerada iyada oo adeegsanaysa lacagta ay aruursatay waxayna ku maalgelisay iyada oo furtay makhaayad, oo ay maamulaan dadka balwadda kasoo kabanaya, taas la xiray kaddib markii la qabsaday Kabul.

    Qoyska Haidari waxay asal ahaan ka soo jeedaan Bamyan laakiin waxay ku dhalatay qaxoontiga Pakistan. Iyadoo horay aroosad u noqotay xilli ay carruur ahayd, oo lagu guursaday 12 sano, waxay u dooddaa xuquuqda haweenka.

    Waxay ku jirtaa dokumentiga caanka ah ee Laila ee Buundada (2018), oo ku saabsan halgankeeda ku aaddan sidii ay xarunteeda u furan lahayd iyadoo oo hanjabaad iyo mucaaradnimo ay heysatay.

    *Waxaan rajeynayaa in wacyiga uu fido, si aan u helno adduun akhlaaq iyo dadnimo leh. Waxaan ku nool nahay adduun isku xiran oo codka muwaadin Mareykan ah uu wax ka bedeli karo masiirka mid reer Afgaanistaan ah.

  • Zarlasht Halaimzai

    Afghanistan Madaxa fulinta - Refugee Trauma Initiative

    Qaxooti hore oo iyada lafteeda ka soo qaxday Afgaanistaan, Zarlasht Halaimzai waa aasaasaha iyo madaxa fulinta hindisaha dhaawacyada qaxootiga (RTI), oo ah hay'ad bixisa taageerada nafsiga ah ee qaxootiga oo ka caawisa inay wax ka qabato saameynta niyadeed ee rabshadaha iyo barakaca.

    Ka hor inta aan la aasaasin RTI, waxay ka shaqeysay xudduudda Suuriya ay la wadaagto Turkiga, iyadoo caawineysay carruurta jilicsan si ay u helaan waxbarasho, iyo la-talinta ururada aan dawliga ahayn ee waxbarashada qaxootiga iyo fayo-qabka.

    Halaimzai waxa ay ahayd mid ka mid ah dadkii ku jiray mashruucii Obama Foundation ee la furay 2018 - koox ka kooban 20 hoggaamiyeyaal caalami ah oo hal-abuurnimo bulsho, oo uu kafaalo qaaday Madaxweynihii hore ee Maraykanka Barack Obama.

    *Rajada aan ka qabo mustaqbalka waa in la soo afjaro qalalaasaha isdaba joogga ah ee weli sii burburinaya nolosha dadka Afgaanistaan.

  • Shamsia Hassani

    Iran Farshaxaniistaha waddooyinka

    Iyadoo keentay midabka magaalada ay burburiyeen iskahorimaadyada, Shamsia Hassani waa haweeneydii ugu horreysay ee Afgaanistaan ah ee wax ku qorta qoraallada iyo farshaxanka waddooyinka. Waxay u adeegsataa dhismayaal la dayacay ama burburay ee Kabul iyadoo sawirkeeda dumarka ku tusaysa kalsooni, awood iyo hammi.

    Iyadoo ku dhalatay Iran oo ay dhaleen waalidiin Afgaanistaan ah, Hassani waxa ay fanka farshaxanka ku bartay Kabul, waxna macallimad ka noqotay Jaamacadda Kabul, waxayna sawir-gacmeed ka sameysay ugu yaraan 15 waddan. Waxaa loo magacaabay mid ka mid ah 100-ka mufakir ee adduunka ugu sarreeya ee ay xusho majalladda Siyaasadda Dibadda waxayna ku jirtaa Sheekooyinka Habeenimo ee ugu iibinta wanaagsan ee Gabdhaha Mucaaradka 2, oo ah ururinta muuqaallada haweenka raad-raaca.

    In kasta oo ay Daalibaan soo galeen, Hasani waxa ay sii waddaa in ay fankeeda ku baahiso baraha bulshada.

    *15-kii sano ee la soo dhaafay, mar kasta oo aan rajo ka qabay dalkayga, mar walba arrimuhu way sii xumaanayeen. Rajo dheeraad ah uma lihi Afgaanistaan dhalaalaysa - waxaa ka wanaagsan inaanan rajo ka qabin intii aan rajo la'aan noqon lahaa.

    Maqaallada la xiriira

  • Nasrin Husseini

    Afghanistan Dhakhtarka xoolaha

    Koorsadii dawooyinka xoolaha ee ay ku qaadatay Jaamacadda Kabul, Nasrin Husseini waxay ku noqotay mid ka mid ah labada dumarka ah ee kaliya ee ku jiray fasal ay fadhiyeen 75 arday. Iyadoo qaxooti ah ayay ku kortay Iiraan balse waxay Afghanistan ugu noqotay waxbarasho markii dambena waxay u guurtay Canada oo ay ka heshay deeq waxbarasho oo ku saabsan caafimaadka xoolaha oo ay ka baraneyso Jaamacadda Guelph.

    Husseini hadda waxay ka shaqaynaysaa shaybaadhka difaaca jirka waxayna si tabarucaad ah wakhtigeeda firaaqada ah ula shaqaysaa Canadian Hazara Humanitarian Services, iyada oo caawinaysa saaxiibada Hazaras iyo xubnaha kale ee la hayb sooco ee bulshada Afgaanistaan ka soo jeeda ee doonaya inay dib u dajin ka sameeyaan Canada.

    Waxaa kale oo ay la kaashataa barnaamijka dhalinyarada ee Bookies, kaas oo kor u qaada wax akhriska iyo sheekada carruurta Afgaanistaan.

    *Haweenka iyo Gabdhaha Afgaanistaan aad ayey u argagaxeen, waxaana xaaladda hadda jirta ay u muuqataa mid rajo la’aan ah, balse mar walba waxaa jirta waddo. Sida Bob Marley u yidhi, "Weligaa ma ogaan kartid sida aad u xoogan tahay ilaa fursadda kaliya ee kuu soo harta ay noqoto adkeysi."

  • Momena Ibrahimi

    Afghanistan Askariyad

    Saddex sano ka dib markii ay ku biirtay booliiska, Momena Ibrahimi, oo loo yaqaan Momena Karbalayee, waxaa xadgudub galmo ah kula kacay nin ka sarreeyay. Waxay go'aansatey inay ka hadasho wakhtigaas waxa ay la kulantay, iyo sidoo kale eedeymaha kale ee xadgudubka ee lagu hayo ciidamada booliiska Afgaanistaan.

    Tan iyo markaas, waxay u halgamaysay caddaaladda nafteeda iyo kuwa kale ee ka badbaaday kufsiga iyo xadgudubka galmada, inkastoo ay heshay hanjabaad. "Waxaan rumaysnaa in qof uu hadlo, waxaanan u malaynayay in qofkaas uu aniga ahaan karo, xitaa haddii ay nafteyda galaafato," ayay ku tiri BBC-da.

    Ibrahimi waa mid ka mid ah kumannaan qof oo loo daadgureeyay UK ka dib markii Taliban ay xukunka ku soo laabatay bishii Ogosto ee la soo dhaafay.

    *Haweenka sanado badan soo halgamay, wax bartay, xirfado shaqo kusoo dadaalay waxaan u rajaynayaa in ay dib ugu soo laabtaan shaqada oo ay ka xoroobaan cudud awooddeeda u adeegsata shacabka.

  • Mugdha Kalra

    Hindiya La - aasaase - Not That Different

    Haweeneyda u doodda xuquuqda dadka qaba autism-ka ahna hooyada cunug hooyada 12-sano jir ah oo qaba autism, Mugdha Kalra waxay qayb ka aasaastay Barnaamijka Not Thar Different, oo ah dhaqdhaqaaq uu ilmuhu hogaamiyo oo diiradda saaraya ka mid noqoshada iyo fahamka "kala-duwanaanta neerfayaasha". Waxay sameysay sheeko majaajillo ah oo nooceeda uusan jirin oo loogu talagalay inay ka caawiso dhammaan carruurta inay si fiican u fahmaan autismka iyo ka dhigista xulafada saaxiibadooda kala duwan ee neerfayaasha.

    Kalra waxay leedahay waayo-aragnimo labaatan sano ka badan oo ku saabsan warshadaha baahinta waana soo-jeediye TV, qoraa filimaan dukumeenti ah iyo tababare kala duwanaansho iyo ka mid ahaanshaha.

    Iyadu sidoo kale waa madaxa istiraatijiyadda macluumaadka ee Bakstage, abka is-dhexgalka tooska ah ee podcasting.

    *Cudurka safmarka ah ayaa ka dhigay toddobo bilyan oo qof inay ku noolaadaan xaqiiqo caadi ah, oo kali ah adduunkooda, laakiin midba midka kale ku xidhan yahay silic la mid ah. Waxaan jeclaan lahaa waayo-aragnimadan la wadaago si ay u dhiirrigeliso dareenka weyn ee dadka kale.

  • Freshta Karima

    Afghanistan Aasaase - Charmaghz mobile library

    Basaska loo baddalayo maktabadaha guurguura, NGO-ga fadhigiisu yahay Kabul ee Charmaghz wuxuu soo wareegay xaafadaha magaalada si uu buugaag iyo waxqabadyo farshaxan ugu geeyo boqolaal carruur ah.

    Iyadoo u dhaqdhaqaaqda xuquuqda carruurta Freshta Karim ayaa aasaastay Charmaghz 2018, ka dib markii ay ku qalin jabisay shahaadada mastarka ee siyaasadda guud oo ay ka baratay Jaamacadda Oxford.

    Waxay howsha billowday xilli ay ahayd 12 jir, iyadoo martigelinaysa telefishinada carruurta oo ay kasoo saartay warbixinno ku saabsan xaaladda xuquuqda carruurta ee Afgaanistaan, waxayna sii waday shaqada goobta ilaa hadda.

    *Waxaan la shaqeeyaa carruurta sababtoo ah waxaan u arkaa inay yihiin 'wareegayaasha' Afgaanistaan ​​, oo carqaladeeya wareegga xun ee dulmiga iyo rabshadaha iyo abuurista meel loogu talagalay bogsashada, sheekooyin cusub iyo siyaasad cusub.

  • Amena Karimyan

    Afghanistan Cirbixiyeen

    Iyadoo ah Injineer rayid ah iyo macallimad wax ka dhigta Machadka Farsamada ee Herat, Amena Karimyan waxay ahayd mid ka mid ah haweenkii ugu horreeyay ee Afgaanistaan ah ee u istaagay si ay diiradda u saaraan horumarinta xiddigiska ee waddanka.

    Waa madaxa fulinta iyo aasaasaha kooxda Astronomical Kayhana, oo la billaabay 2018, taas oo ku dhiirigelisa dhalinyarada inay bartaan cilmiga xiddigiska.

    Bishii Luulyo 2021, Karimyan iyo kooxdeeda xiddigiska, oo dhammaantood ah gabdho, waxay ku guuleysteen abaal-marin ay Midowga Astronomical Union ka heleen tartankii caalamiga ahaa ee xiddigiska iyo cirbixiyeennada.

    *Maadaama ay Taalibaan u diidday hablaha xuquuqdooda waxbarasho, waa in aan waligeen isku sii xirnaannaa - Kooxda cirbixiyeennada Kayhana waxay ku kulmaan khadka habeen walba. Rajada kaliya ee aan qabaa waa in aan u gogol xaaro dhalinyarada dalkeyga hooyo.

    Maqaallada la xiriira

  • Aliya Kazimy

    Afghanistan Wax bare

    Aliya Kazimy waxay ku lug lahayd waxbarashada iyo xuquuqul insaanka ka hor inta aysan Taliban qabsan Kabul. Waxa ay Laanqayrta Cas si mutadawacnimo ah ula shaqaynaysay muddo saddex sano ah, waxa ay bilawday howsha macmacaanka iyo rootiga ee haweenka waxaanay ka qalin jabisay shahaadada mastarka ee maamulka ganacsiga sanadkii 2020. Waxa ay wax ka dhigatay jaamacada oo ay rabtay in ay noqoto macalin.

    Kadib markii Taliban ay la wareegeen 2021, waxay u guurtay Mareykanka waxayna hadda qorsheyneysaa inay barato shahaadada PhD.

    Waxa ay warqad u qortay BBC-da, iyada oo si qiiro leh ugu doodeysa in haweenka ay xor u yihiin in ay wax doortaan, gaar ahaan marka ay timaado qaabka ay u labistaan.

    *Rajada kaliya ee aan ka qabo Afgaanistaan waa nabad. Nabaddu waa waxa ugu baahida badan.

  • Baroness Helena Kennedy QC

    Ingiriiska Agaasime - International Bar Association's Human Rights Institute

    Iyadoo ah Garyaqaan Scottish ah oo caan ku ah difaaca xuquuqda haweenka iyo dadka laga tirada badan yahay, Baroness Helena Kennedy QC waxay ku dhaqmaysay sharciga dembiyada 40 sano. Waxay madax ka tahay Machadka Xuquuqda Aadanaha ee Ururka Qareennada Caalamiga ah, kaas oo dhowaan caawinayey haweenka khatarta ku jira ee Afgaanistaan.

    Waxay ahayd maamulaha Kulliyadda Mansfield ee Jaamacadda Oxford dhowr sano waxayna mas'uul ka ahayd abuurista Bonavero Machadka Xuquuqda Aadanaha ee halkaas.

    Baroness Kennedy waxa ay daabacday buugaag kala duwan oo ay kaga hadlayso saamaynta nidaamka cadaalada uu ku leeyahay haweenka ,waxaana 1997-dii laga dhigay xubin ka mid ah shaqaalaha aqalka sare.

    *Xuquuqdeenna bini'aadmigu waa wax aan macno lahayn haddii aan la helin qareenno u dooda kiisaskeena iyo garsoorayaal madax-banaan - dumar iyo sidoo kale rag - oo ku soo ooga dacwad.

  • Hoda Khamosh

    Iran Oleleeye caadada dumarka

    "Caadadu ma aha wax laga xishoodo" waxa uu ahaa barnaamijkii wacyi gelinta ee ay Hoda Khamosh oo u dhaqdhaqaaqda xuquuqda haweenka ka wadday dugsiyada Afgaanistaan si kor loogu qaado wada sheekaysiga furan ee ku saabsan caadada.

    Waxay ku dhalatay Iran waxaase dhalay waalidiin kasoo barakacay Afgaanistaan ​, waxay ku soo laabatay Afgaanistaan iyadoo caruur ah waxayna heshay taageerada hooyadeed si ay wax u barato, taas oo ka soo horjeeda aragtida qaraabo badan oo muxaafid ah. Sidoo kale Abwaanad iyo Suxufi, Khamoosh ayaa sanadkii 2015-kii noqotay wariye idaacad ka shaqeysa oo soo bandhigta cadaalad darada ka dhanka ah haweenka, waxayna bilowday barnaamij wax aqris ah oo loogu talogalay haweenka tuulada.

    Tan iyo markii Taalibaan ay la wareegeen maamulka, waxay waddaa kulamo waxbarasho oo loogu talogalay hablaha ku jira fasalka 7aad iyo wixii ka sareeya ee aan hadda loo ogolayn dugsiyada.

    *Inkasta oo uu mugdi ku jiro, 2021-ka waa sanadkii haweenku ay is hortaageen shaabuug iyo rasaas, xaqoodana si toos ah uga qaadan lahaayeen kuwii ka qaatay. Waxaan u magacaabay sanadkan sanadkii rajada.

  • Mia Krisna Pratiwi

    Indonesia U ololeeye deegaan wanaagga

    Haweeneydan u dhaqdhaqaaqda deegaanka ayaa ka shaqeysa sidii ay u xallin lahayd dhibaatada qashinka caagga ah ee jasiiradda Bali, iyada oo loo marayo Griya Luhu oo aan faa'iido doon ahayn. Iyagoo kaashanaya bulshada deegaanka, ururkeedu waxa uu sameeyay "bangi qashinka dhijitaalka ah", oo nidaam ku salaysan in si wanagsan loo ururiyo loogana shaqeeyo qashinka, iyo in loo ururiyo xog si ay u taageerto isbeddel dheeraad ah oo lagu maareeyo qashinka.

    Iyada oo shahaadada injineernimada deegaanka ka qaadatay Institut Teknologi Bandung, Mia Krisna Pratiwi waxay u shaqeysaa sidii maareeyaha hawlgallada, iyada oo kormeeraysa hawl-maalmeedka bangiga qashinka deegaanka.

    Sidoo kale waa falanqeeye deegaan oo ka tirsan Wakaaladda Deegaanka ee Denpasar City, ee Indonesia.

    *Annagoo ka duulayna falsafada Balinese ee Tri Hita Karana, aynu ku soo celino dheelitirnaanta iyo wada noolaanshaha Dunida. Waxaa laga yaabaa in aan nahay sababta dhibaatada wasakhda, laakiin sidoo kale waxaan noqon karnaa xalka.

  • Heidi J Larson

    United States Agaasime - Mashruuca Golaha Tallaalka

    Waa aqoonyahan ku xeel dheer cilmiga bani'aadanka ahna agaasimaha Mashruuca Golaha Tallaalka ee Dugsiga Nadaafadda iyo Dawooyinka Cudurrada Waaweyn ee London. Professor Heidi J Larson waxay hoggaamisaa cilmi-baaris diiradda saareysa arrimaha bulshada iyo siyaasadda ee saameeya faragelinta caafimaadka. Hadda ujeeddadeeda wax baridda waxay saldhig uga dhigtay maareynta khatarta iyo xanta iyo sida loo dhiso kalsoonida dadweynaha ee tallaallada.

    Iyadu waa qoraaga STUCK: Sida Xanta Tallaalku u Bilaabanto - iyo Maxay Aan U Tagin, waana baadhe maamulaha daraasad caalami ah oo ku saabsan aqbalaadda tallaalka xilliga uurka.

    Dr. Larson waxaa la siiyay bilada Edinburgh 2021 iyadoo lagu aqoonsanayo shaqadeeda cilmiyeed ee ka qabatay la tacaalista faafinta macluumaadka marinhabaabinta ah.

    *Cudurka safmarka ah ayaa ku soo degay duni markii horeba la kala daadiyay. Ma jiro wax tallaal ah oo naga badbaadin doona arrimaha qotada dheer ee na kala qaybinaya; Kaliya ficiladeena shakhsi ahaan iyo bulsho ahaan, hogaamiyeyaal yar iyo weynba, ayaa gacan ka geysan kara dib u habeynta adduunka.

  • Iman Le Caire

    Masar Aasaase - Trans Asylias

    Qoob-ka-cayaaraha Casriga ah ee Cairo Opera House iyo tababaraha qoob ka ciyaarka, Iman Le Caire ayaa ku qasbanaatay inay Masar ka cararo sababtoo ah booliisku dacwad ugu soo oogayay inay tahay LGBTQ+. Waxay u soo guurtay Mareykanka 2008-dii, waxaa la siiyay magangalyo waxayna hadda ku nooshahay New York iyada oo ah fanaanad, qoob ka ciyaarto, jilaa iyo qof u dhaqdhaqaaqa LGBTQ+.

    Le Caire waa maareeyaha xiriirka Carabta waana xubin ka tirsan guddiga TransEmigrate, oo ah hay'ad reer Yurub ah oo ka caawisa dadka isku jinsiga ah inay u guuraan dalal ammaan ah.

    Bishii Maarso 2021, waxay bilawday aasaaskeeda, Trans Asylias, kaas oo hadafkiisu yahay "ku-tallaalidda magangalyo-dooneyaasha dhulalka saaxiibtinnimada leh" iyo bixinta taageero niyadeed.

    *Cudurka safmarka ah ayaa dadka isku jinsiga ah ee is calmada ka dhigay kuwa ugu nugul adduunka, khatartana wuu kusii kordhiyay isagoo mararka qaar ku khasbaya inay ku dhex qarsoonaadaan qoysaska xadgudubka geystay. Markii dunida la xiray, qayladhaantoodii waxay noqotay qalbi jab. Hadda dunidu waa inay badbaadisaa oo ka caawisaa inay bogsadaan.

  • Sevidzem Ernestine Leikeki

    Cameroon Oleleeye dhanka cimilada ah

    Iyadoo dhaqashada shinnida u adeegsata istiraatiijiyad ay ku xakameyso dabka keymaha, hay’adda ay aasaastay Sevidzem Ernestine Leikeki waxay tababartay in ka badan 2,000 oo dadka shinnida dhaqda ah kuwaasoo la baray soo saarista malabka, dhowridda tayada iyo qashin saaridda shinnida waxayna abuurtay in ka badan 86,00 oo ah geedaha "ay shinnidu jeceshahay" si ay ula dagaallanto nabaad guurka keymaha.

    Leikeki waa xubin aasaase ah oo ka tirsan hay'adda dhowrista xuquuqda jinsiga iyo deegaanka ee Cameroon, taasoo diiradda saarta arrimaha deegaanka ee dalka iyo gaar ahaan doorka haweenka.

    Waxay aaminsan tahay in kaymaha lagu ilaalin karo dadaalka bulshada oo dhan, sida mashruuca keymaha 20,000 oo hektar laga fuliyay kaynta Kilum-Ijim ee ku taalla waqooyiga-galbeed ee dalka.

    *Waxaan rabaa adduun ay si buuxda tixgalin u helaan xuquuqda deegaanka iyo dhaqan-dhaqaale ee haweenka ee ilaalinta keymaha iyo dadaallada hab-nololeedka.

  • Elisa Loncon Antileo

    Chile Madaxweyne - Constitutional Convention

    Iyadoo loo doortay 2021 mid ka mid ah 17ka wakiil ee dadka muwaadiniinta asalka ah si ay u qoraan dastuurka cusub ee Chile, Elisa Loncón Antileo waa luuqad yaqaan, macallimad iyo aqoonyahanad. Waxay hogaamisaa Axdiga Dastuuriga ah, waana markii ugu horeysay ee dadka asaliga ah ee Chile ay ka qayb qaataan xafiis dadweyne iyagoo wakiilo ka ah dalalkooda.

    Loncón waxay ka tirsan tahay bulshada ugu weyn waddankeeda, Mapuche, waxayna u dooddaa "dawlad goboleedka plurinational" taas oo siisa madax-bannaani iyo xuquuqaha bulshooyinka asaliga ah oo aqoonsanaya dhaqamadooda iyo luqadahooda.

    In kasta oo ay ku soo kortay faqri oo ay la kulantay heyb sooc qowmiyadeed, waxay haysataa shahaadada PhD ee cilmiga aadanaha, waxayna hadda bare ka tahay Jaamacadda Santiago.

    *Ka dib markii aan dhimashada u dhawaanay maalin kasta inta lagu jiray cudurka safmarka ah, waxaa lama huraan ah in la dammaanad qaado xuquuqaha siman ee aadanaha iyo kuwa aan aadanaha ahayn. Nolosheenu waxay ku xidhan tahay kheyraadka Dhulka Dabiiciga ah – laga billaabo biyaha iyo kaymaha ilaa shinnida iyo qudhaanjada.

  • Chloe Lopes Gomes

    Faransiis Sameysa Qoob ka ciyaarka Ballet

    Chloé Lopes Gomes waxay ku biirtay tartankii Staatsballett Berlin ee sanadkii 2018, iyadoo noqotay qofkii ugu horreeyay ee madow ah oo ka qayb galaya ballerina. Laakiin haweeneydan qoob ka ciyaarka sameysa, horayna ardayad uga ahayd dugsiga Bolshoi ee Moscow, ayaa la kulantay midab-takoor, waxayna dhalleeceysay dhaqamada takoorka ah ee ciyaaraha ballet, oo ay ku tilmaantay "mid xiran oo la taageero".

    Ka dib markii ay eedaynteeda shaacisay, qaar badan oo ka mid ah dadka sameeya qoob ka ciyaarka ballet-ka ee isugu jira madowga iyo kuwa jinsiyadaha kala duwan iska dhaleen ayaa u muujiyay taageeradooda.

    Lopes Gomes ayaa qaadday tallaabo sharci ah kadib markii qandaraaskeeda ay cusbooneysiin waysay Staatsballett 2020-kii. Sidaas darteed, shirkaddu waxay bilawday baadhitaan gudaha ah oo ku saabsan cunsuriyadda ka dhex jirta shaqaalaheeda, waxayna raalligelin iyo abaalmarin siisay haweeneydaas qoob ka ciyaarka sameysa oo ay la galeen heshiis ka baxsan maxkamadda.

    *Nasiib darro, dhammaanteen kuma aannaan dhalanin annagoo siman, fursaddeenna guushana waxay ku xiran yihiin qowmiyad iyo heerka bulsho. Waxaan rabaa inaan ku noolaado adduun uu qof kasta haysto fursad uu ku gaadho awooddiisa buuxda.

  • Mahera

    Afghanistan Dhakhtar caafimaad

    Dr Mahera ayaa wali ku mashquulsan in ay aragto bukaanada ku jira isbitaalka haweenka ee ay ka shaqeyso.

    Hadda waa inay u safartaa degmooyinka ay ka joogsadeen adeegyadii caafimaadka tan iyo markii Taalibaan ay la wareegeen xukunka, iyadoo bixisa daryeel safka hore ah oo ay la tashiyo la yeelanayso bukaannada u baahan.

    Waxay horay ula shaqeysay kuwa ka badbaaday rabshadaha ku saleysan jinsiga, laakiin shaqadan waxay sidoo kale istaagtay markii Taliban ay xukunka la wareegtay.

    *In kastoo laga yaabo inay hadda rajo yar jirto, dumarka Afgaanistaan ma ahan kuwii ay ahaayeen 20 sano ka hor waxayna difaaci karaan xuquuqdooda ilaa xad. Welwelka ugu weyn ayaa ah in dugsiyadu ay waligeed ka xiran yihiin gabdhaha.

  • Maral

    Afghanistan Oleleeye

    Qoyska Maral ma aysan rabin inay ku lug yeelato dhaqdhaqaaqa xuquuqda haweenka ama ay ka mid noqoto kooxaha bulshada rayidka ah. Waxay dareemeen, in dumar ahaan, aysan ahayn inay shaqeyso. Laakiin si kastaba way samaysay.

    Ilaa 2004tii, Maral waxa ay isku dayaysay in ay haweenka ka hawlgeliso meelaha maxaliga ah oo ay ku dhiirigeliso in ay wax ka bartaan xuquuqdooda, si ay u shaqeeyaan oo ay u helaan madaxbannaani dhaqaale.

    Waxay kaloo la shaqeysaa haweenka ku nool miyiga ee ay soo mareen xadgudubka qoyska, iyadoo hubinaysa inay haystaan hoy iyo inay ka caawiso inay helaan caddaalad.

    *Waxaan moodayay inaan wax walba luminay oo aan dareemay rajo la'aan, laakiin markii aan xusuustay wax walba oo aan sameynay, waxaan dib u helay geesinimada inaan sii wado. Ma quusan doono - mustaqbalka waxaa leh kuwa doonaya nabad iyo bini'aadannimo.

  • Masouma

    Afghanistan Xeer ilaaliye guud

    Dacwad-ooge dumar ah oo ku sugan Afgaanistaan, Masouma waxay ka shaqaynaysay garsoorka, aruurinta caddaynta iyo dhisidda kiisaska sharciga ah. Gabadhan ka qalin jabisay sharciga ayaa ka mid ahayd haween badan oo wax bartay 20-kii sano ee u dambeeyay, waxayna ku hanweyneyd inay dadkeeda u adeegto, iyadoo in ka badan shan sano ka shaqaynaysay xafiiska xeer ilaaliyaha guud.

    Markii Taliban ay la wareegeen talada dalka bishii Ogosto waxay sii daayeen maxaabiis, oo ay ku jiraan kumannaan dembiilayaal ah oo adag iyo Islaamiyiin. Kooxaha u dooda xuquuqul insaanka ayaa soo sheegay dilal iyo afduub ka baxsan garsoorka, inkastoo ay Taliban ku dhawaaqday cafis ay u fidisay shaqaalaha dowladda.

    Masouma hadda way dhuumanaysaa mana garanayso waxa mustaqbalka uu noqon doono.

    *Haweenka iyo gabdhuhu waxay matalaan kala bar dadka adduunka. Haddii fursad la siiyona dumarku waxay dadkooda iyo dalkoodaba ugu adeegi karaan sida ragga oo kale.

  • Fiame Naomi Mata'afa

    Samoa Ra'iisul wasaare

    Haweeneydii ugu horeysay ee ra'iisul wasaare ka noqotay Samoa iyo hogaamiyaha xisbiga Fa'atuatua i le Atua Samoa ua Tasi (Fast). Fiamē Naomi Mataʻafa waxa ay siyaasadda gashay iyada oo 27 jir ah waxayna sidoo kale soo noqotay ra’iisal wasaare ku xigeen, wasiirka haweenka, horumarinta bulshada iyo wasiirka caddaaladda.

    Sidoo kale waa madax sare iyo qof dhiirigelin u ah haweenka Samoan ee hammiga u haya xafiis siyaasadeed.

    Ajendaheedu waxa uu leeyahay diirad deegaan oo xooggan: oo ah si loola dagaallamo xaaladda degdegga ah ee cimilada mid ka mid ah gobollada adduunka ee ugu nugul kulaylka caalamiga ah.

    *Haddii ay midnimo jirto, rajo ayay leeyihiin jiilasheenna mustaqbalka.

  • Salima Mazari

    Iran Siyaasiyad horeyna u ahaan jirta gudoomiya degmo

    Salima Mazari, oo ka mid ah saddexda haween ee guddoomiyeyaasha degmooyinka ee Afgaanistaan, ayaa sanadkan qabsatay cinwaannada warbaahinta iyada oo ah hoggaamiyaha aan cabsida lahayn ee malleeshiyada dawladda taageersan, ee dagaalka kula jirta Talibanka.

    Qaxooti ahaan, Mazari waxay shahaadadeeda ku qaadatay Iran ka hor intaysan ku laaban Afgaanistaan. Sannadkii 2018-kii ayay noqotay guddoomiyaha degmada Charkint ee gobolka Balkh, halkaas oo ay kala xaajootay in ay isa soo dhiibaan in ka badan 100 ka tirsan fallaagada Taliban. Degmadeedu waxay iska caabin xooggan kala hortagtay Taliban 2021-kii ilaa burburkii Kabul, teedu waxay ka mid ahayd kuwa yar ee aan cidina qabsan.

    Waxa loo malaynayay in la qabtay balse waxa u suurtagashay in ay u baxsato Maraykanka, halkaas oo ay ku sugayso dib u dajin.

    *Waxaan rajaynayaa in ay iman doonto maalin aan qof dumar ah, Xazaar ah, Shiico ah, iyo af Faaris ku hadlo - kuwaas oo ah qayb ka mid ah aqoonsigayga - aanay dembi ka noqon doonin dhulkayga hooyo.

  • Depelsha Thomas McGruder

    United States Aasaase - Moms of Black Boys Utd.

    Isbahaysigeedu wuxuu isu keenaa "hooyooyinka walaacsan ee wiilasha madow" ee ka kala yimid Maraykanka oo dhan. Depelsha Thomas McGruder waa aasaasaha iyo madaxa midowga qaran ee Hooyooyinka Wiilashada Madow iyo kan la xiriira ee Midowga MOBB ee Isbeddelka Bulshada, kaasoo diiradda saara beddelka siyaasadaha iyo fikradaha saameeya sida wiilasha iyo ragga madow loola dhaqmo, gaar ahaan hay'adaha fulinta sharciga.

    Hadda waa madaxa hawlgelinta iyo lacag hayaha hay'adda Ford Foundation, iyada oo kormeerta hawlaha caalamiga ah iyo maaliyadda.

    McGruder waxay 20 sano ku jirtay warbaahinta iyo madadaalada, iyadoo u shaqeyneysay wariye ahaan iyo xilal sar sare oo ay kasoo qabatay MTV iyo Telefishinka Black Entertainment.

    *Rajadaydu waxay tahay in marka laga soo gudbo cudurka safmarka ah, ay dunidu noqon doonto mid naxariis badan, in dadku ay ogaadaan sida aan isugu tiirsan nahay oo ay aad ugu nugul yihiin dhibaatooyinka dadka kale iyo caqabadaha gaarka ah.

  • Mulu Mefsin

    Itoobiya Kalkaaliso

    Iyadoo ah kalkaaliso caafimaad oo shaqeyneysay in ka badan 10 sano, Mulu Mefsin waxay hadda ka shaqeysaa xarunta One Stop Center ee ku taalla Mekelle, oo ah caasimadda gobolka Tigreega ee Itoobiya. Xaruntu waxay bixisaa adeegyo caafimaad, cilmi nafsi iyo sharci ah oo ay siiso dhibanayaasha xadgudubka galmada iyo rabshadaha.

    Saddex sano ka hor, Mefsin waxay billowday olole ay ku joojinayso tacaddiyada ka dhanka ah gabdhaha iyo haweenka da'da yar ee Tigrayga, arrinkaas oo noqday mid aad u dhib badan tan iyo markii uu dagaalka sokeeye billowday dabayaaqadii 2020-kii.

    In kasta oo iyada qudheeda uu dhaawac maskaxeed soo gaadhay, kalkaaliso Mefsin waxa ay doonaysaa in ay sii wadato shaqadeeda iyada oo rajaynaysa in nabaddu ay maalin uun soo noqoto.

    *Waxaan rabaa in aan dib u cusbooneysiiyo aduunka si loo soo afjaro colaadaha oo dhan, si loo helo waddamo ka shaqeeya nabadda halkii ay ka gorgortami lahaayeen iibinta hubka, iyo in la dhaqan geliyo sharciyada ciqaabaya kuwa kufsiga iyo xadgudubyada u geysta haweenka iyo gabdhaha da'da yar.

  • Mohadese Mirzaee

    Duuliye

    Mohadese Mirzaee, oo ah haweeneydii ugu horreysay ee duuliye diyaaradaha rakaabka ah ka noqotay Afgaanistaan, ayaa la wareegtay maamulka diyaaradda Kam Air Boeing 737 duulimaadkeedii ugu horreeyay ee taariikhiga ah ee waddankeeda iyada oo ay wehliyaan dhammaan shaqaale dumar ah horaantii sanadkan. Waxay noqotay duuliye ganacsi Sebtembar 2020.

    Markii Taliban ay galeen Kabul, Mirzaee waxay horey ugu sugneyd garoonka diyaaradaha iyadoo isku diyaarineysay duulimaad aan markii dambe bixin. Taa beddelkeeda, iyada oo rakaab ah ayay ka duushay, iyada oo waddankeedii ka tagtay. Mirzaee waxay sheegtay in "u taagan tahay sinnaanta bulshada halkaas oo haweenka iyo ragga ay si wadajir ah u wada shaqeyn karaan".

    Waxay rajaynaysaa inay mar kale duuliso dhawaan.

    *Ha sugin! Qofna kuuma imaan doono oo ku siin maayo baalashaada haddaanad xoog u istaagin. Waxaan u dagaalamay nafteyda; Idinkaa u dagaalami doona tiinna, annagoo wadajir ahna nalama joojin karo.

  • Fahima Mirzaie

    Afghanistan Qoob ka ciyaarka - Whirling - dervish.

    Gabadhii ugu horreysay iyo tan keliya ee Afqaanistaan ah ee sameysa qoob-ka-ciyaarka-wirling-ka ah - oo ku shaqaysata qoob ka ciyaar qayb ka ah xafladda Suufiga Islaamka ee Sama. Fahima Mirzaie waxay aasaastay koox faneed oo isku dhafan oo Suufi ah oo soo bandhiga qoob-ka-cayaar iyo bandhig faneed lagu magacaabo Shohood Cultural and Mystical Organization, oo macneheedu yahay dareenka suufiyada.

    Waxay u aragtaa qoob ka ciyaarka si ay boos ugu abuurto nafteeda maadaama ay ku jirto bulsho leh dhaqan iyo diin qota dheer, halkaas oo waxqabadyada kooxaha isku dhafka ah weli loo arko xaaraan. Intii ay ku jirtay abaabulka xafladaha dalka oo dhan, waxay rajaynaysay inay horumariso dulqaadka Afgaanistaan.

    Sannadka 2021-ka, waxaa lagu khasbay inay cararto iyadoo Taalibaan ay u arkayeen suufiyada bulshada isdhexgalkooda ka shaqeeya ah inay yihiin bidco oo ka soo horjeeda shareecada Islaamka.

    *Waxaan aaminsanahay in aan nafteyda hormariyo: waa in aan isku daynaa in aan nabad ku dhex helno nafteena kaddibna nabada gudahaaga ku jirta waxay ku faafeysaa caalamka oo dhan.

    Maqaallada la xiriira

  • Tlaleng Mofokeng

    Koonfur Afrika Wakiilka qaramada midoobay u qaabilsan xuquuqda caafimaadka

    Magaca lala jecel yahay ee loo yaqano waa Doctor T, waana dhaqtar caafimaad iyo qof u dhaqdhaqaaqa xuquuqda caafimaadka haweenka ee dhinaca galmada iyo taranka iyo caafimaadka taranka, oo u doodda in dunida si fudud looga helo caafimaad, daryeelka HIV iyo adeegyada kala korinta ubadka.

    Dr Tlaleng Mofokeng hadda waa wakiilka gaarka ah ee Qaramada Midoobay ee xuquuqda caafimaadka jirka iyo maskaxda - haweeneydii ugu horreysay, Afrikaankii ugu horreeyay, iyo mid ka mid ah dadka ugu da'da yar ee qabta jagadan. Sidoo kale waa qoraaga ugu iibsiga badan ee Dr T: Hagaha Caafimaadka Galmada iyo Raaxada.

    Mofokeng waxay ahayd mid ka mid ah ku guulaysteyaashii 2016 ee abaal marinta 120 ka hooseeya 40 oo loogu talo galay da'yarta horyaallada ah ee kala korinta ubadka, oo ka socota Machadka Bill & Melinda Gates ee Dadka iyo Caafimaadka Taranka.

    Sideen u rabaa in dunida dib loogu hagaajiyo? (In) la sameeyo daryeel shaksiyeed oo ah jacayl bulsho.

  • Tanya Muzinda

    Zimbabwe Ciyaaryahanad ciyaarta tartamada mootooyinka buuraha

    Iyadoo ka qaadata tartanka ay ragga u badan yihiin ee motocross, ama tartanka mootada ee wadada ka baxsan, Tanya Muzinda waxay noqotay horyaalnimada waddankeeda ee wareegyada waddooyinka. Waa haweeneydii ugu horeysay ee reer Zimbabwe ah ee ku guuleysata tartanka mootocross-ka tan iyo markii tartanka uu bilowday 1957-dii.

    Waxaa dhiirigeliyay aabaheed, oo horay u ahaan jiray mooto wade, waxay bilawday tababarka markay shan jirsatay. Hadda oo ay 17 jir tahay, Muzinda waxa ay rajaynaysaa in ay noqoto Afrikaankii ugu horreeyay ee madow ee ku guulaysta horyaalnimada adduunka ee mootooyinka. Sannadkii 2018-kii, ayaa Ururka Midowga Afrika looga caleemo saaray gabadha ciyaaraha da'da yar.

    Dhaqalaha ay ka soo xareyso mootocross-ka, waxay ku bixisaa samafal, iyadoo bixinaysa kharashka ku dhawaad 100 arday si ay dugsiga Harare ugu aadaan.

    *Ma doonayo in aan dib u cusbooneysiiyo aduunka - waligeed ma qummanayn. Mar walba waxaa jiray qaar wanaagsan iyo qaar xun. Aynu hagaajino wakhtigan si jiilalka soo socda aanay ugu dagaallamin isla waxyaaliha aynu u dagaallamayno.

  • Chimamanda Ngozi Adichie

    Nigeria Qoraa

    Qoraaga Nayjeeriya ee caanka ah iyo astaanta dumarka oo shaqadiisa lagu turjumay in ka badan 30 luqadood. Chimamanda Ngozi Adichie waxay u guurtay Maraykanka iyadoo 19 jir ah si ay u sii qaadato shahaadada isgaadhsiinta iyo sayniska siyaasadda.

    Buugeedii ugu horreeyay, Purple Hibiscus, oo la daabacay 2003, ayaa ku guulaysatay abaalmarinta Qorayaasha Barwaaqasooranka 2013 -kii buuggeeda Americanah ayaa loo magacaabay mid ka mid ah 10ka buug ee ugu sarreeya The New York Times.

    Hadalkii taariikhiga ahaa ee Adichie ay ka tiri TED 2012, Waa in aan dhamaanteen noqono dad u dooda haweenka, ayaa dhaliyay hadal-heyn caalami ah oo ku saabsan u doodista dumarka waxaana loo daabacay buug ahaan 2014-kii. Waxay dhawaan qortay Qoraallada murugada (2021), oo ah ixtiraam shakhsi oo ay ugu talagashay ahaaneed ka dib geeridiisa lama filaanka ahayd.

    *Aynu u adeegsanno wakhtigan si aan u billowno in aan ka fikirno daryeelka caafimaadka inuu noqdo xuquuq bini'aadannimo meel kasta oo adduunka ah - oo ah waxa uu qofku u qalmo si fudud haddiiba uu nool yahay, ma aha marka aad awoodid keliya.

  • Lynn Ngugi

    Kenya Weriye

    Saxafiyadda ku guulaystay abaal marinta Lynn Ngugi waxa ay caan ku tahay shaqadeeda madasha wararka dhijitaalka ah ee Tuko, halkaas oo ay kaga hadashay sheekooyin badan oo dhiirrigalinaya dadka.

    Waxay markii ugu horreysay ku shaqeysay si tabarucaad ah, iyadoo daryeeleysa bukaannada kansarka, 2011-kii ayay xirfad warbaahineed ka billowday shirkadda Kiwo films, kaddibna waxay la shaqeysay Qatar Foundation. Ngugi ayaa sidoo kale loo arkaa inay tahay qof saameyn ku leh baraha bulshada iyo waruye caan ka ah dalkeeda.

    Waxay ku guulaysatay abaal marinta wariyeyaasha ka shaqeeya bini'aadantinimada ee Cafe Ngoma ee sanadkii 2020 iyo abaal marinta danjiraha bulshada iChange Nations ee sanadkan.

    *Waxaan jeclaan lahaa in dunida la cusbooneysiiyo lagana dhigo meel uu qof kasta ku dareemo badbaado.

  • Amanda Nguyen

    Maraykanka Ganacsade bulshadana wax tara

    Gabadhan waa madaxa fulinta ee Rise, oo ah urur ilaaliya xuquuqda dadka la kufsaday ama la faraxumeeyey.

    Amanda N Nguyễn oo u dhaqdhaqaaqda xuquuqda bulshada rayidka ah iyo ganacsatada hal abuurka leh, ayaa aasaastay Rise kaddib markii la kufsaday 2013 iyada oo wax ka baranaysa Jaamacadda Harvard, waxaana loo sheegay inay haysato fursad lix bilood ah oo ay ku soo oogi karto dacwad ka hor inta aan caddaynta la burburin. Waxay gacan ka gaysatay diyaarinta Xeerka Xuquuqda dadka soo maray Kufsiga, kaas oo dhowraya xaqa dhibbanaha kufsiga ee ah inuu ilaaliyo caddaynta.

    Sannadka 2021, muuqaalkeeda ku saabsan dembiyada nacaybka ka dhanka ah dadka reer Aasiya ee Maraykanka ayaa noqday mid faafay, xilli ay muhiim tahay joojinta dhaqdhaqaaqa nacaybka Aasiya.

    *Qofna awood la'aan ma aha markaan is kaashanno. Ma jiro qof aan la arki karin markii aan dalbanno in nala arko.

  • Basira Paigham

    Afghanistan U doode xuquuqda dadka laga tirada badan yahay

    Ka shaqaynta xuquuqda LGBTQ+ ee Afgaanistaan waa mid aad u adag laakiin inkasta oo caqabadaha jiraan, Basira Paigham waxay ahayd u dhaqdhaqaaqe sinnaanta jinsiga iyo dad laga tirada badan yahay siddeedii sano ee la soo dhaafay.

    Waxay bixisay aqoon-is-weydaarsiyo ku saabsan wacyi-gelinta jinsiga iyo galmada, iyada oo ay wehliyaan asxaabteeda, waxay bixisay talo iyo taageero maaliyadeed oo loogu talagalay daaweynta xubnaha LGBTQ+ ee dhibaatada loo geystay. Waxay kaloo gacan ka geysteen hubinta helitaanka daaweynta cilminafsiga ee LGBTQ+ gaar ahaan dadka loo arko inay halis ugu jiraan inay isdilaan.

    Hadda oo iyadoo ku nool Ireland, waxay sii waddaa ololaha aqoonsiga bulshada LGBTQ+ ee Afqaanistaan iyo xuquuqdooda iyo xorriyaddooda bani'aadamnimo.

    *Waxaan rajeynayaa in dadka reer Afghanistan ay si xor ah u neefsan doonaan, iyagoo aan ka fikireynin nooca diintooda, jinsigooda, iyo cidda ay lamaane la noqonayaan. Ma aamusi doonno, dadaal kastana waan u sameyn doonnaa si aan ugu guuleysanno baddalista fikirka dadka.

  • Natalia Pasternak Taschner

    Baraasiil Cilmigia noolaha aan isha arki karin

    Waxay malaayiin dad ah oo Brazil ku nool u keentay macluumaad cilmiyaysan oo naf-badbaadin ah oo muhiim ah intii lagu jiray masiibada Covid-19, iyadoo u adeegsaneysa maqaalladeeda ka baxa wargeysyada, raadiyaha iyo muuqaallada TV-ga.

    Natalia Pasternak waa qoraa saynis iyo microbiologist, oo PhD ku haysata hidde-sidaha bakteeriyada ee Jaamacadda Sao Paulo. Tayada shaqadeeda ayaa horseedday in lagu marti qaado Jaamacadda Columbia, New York, oo uu ugu yeeray saynisyahanka caanka ah ee cilmiga neerfaha ahna qoraaga sayniska, Stuart Firestein.

    Pasternak sidoo kale waa aasaasaha iyo madaxweynaha hadda ee Instituto Questão de Ciência (Su'aalaha Machadka Sayniska), oo ah urur aan faa'iido doon ahayn oo u heellan horumarinta caddaynta sayniska ee siyaasadaha dadweynaha.

    *Anigoo awooweyaashey ay ku jireen xasuuqii Holocaust, waan ogahay waxa ay dawladaha kali-taliska ahi ku samayn karaan dadka. Ka hadlidda cilmiga sayniska ee Brazil inta lagu guda jiro cudurka safmarka ah waxay ahayd ka qayb qaadashadayda si aan u sii "Weligaa Ha Ilaawin" noolaado.

  • Monica Paulus

    Papua New Guinea Ololeeye kasoo horjeeda sixirka iyo dhibaatooyinka gacan ka hadalka

    Si loo caawiyo dhibanayaasha eedeymaha sixirka iyo rabshadaha la xiriira, Monica Paulus oo u dhaqdhaqaaqda xuquuqda aadanaha waxay iskaashi la sameysay Shabakadda Difaacayaasha Xuquuqda Aadanaha Haweenka ee Highlands. Ururku waxa uu hoy iyo la-talin sharci siiya haweenka lagu eedeeyo sixirka, waxaana ay u gudbiyaan kiisaskooda Qaramada Midoobay iyo hay’adaha kale ee caalamiga ah.

    Dadaalkooda ayaa u horseeday xukuumadda Papuan inay dhisto guddiyo qaabilsan rabshadaha la xiriira sixirka.

    Sannadkii 2015, Paulus waxa ay ka mid ahayd kooxda Qaramada Midoobay ee Haweenka ee Guulaha gaaray waxayna ku heshay Abaalmarinta Papua New Guinea ee Haweenka geesiyaasha ah. Amnesty International Australia waxay ku tilmaantay inay ka mid tahay haweenka ugu geesisan adduunka.

    *Waxaan u baahanahay inaan dib isu cusbooneysiinno oo aan xasuusano inaan dhammaanteen ka mid nahay aadanaha, lab iyo dheddigna uusan marnaba dib noo celin ama aan nalagu maagin.

  • Rehana Popal

    Afghanistan Garyaqaanad

    Khabiir ku takhasusay socdaalka iyo sharciga madaniga, Rehana Popal ayaa hadda ka shaqaynaysa sidii ay u taageeri lahayd turjumaannada Afgaanistaan, tarjumaannada iyo kuwa kale ee ka hadhay ka bixitaankii Nato ee Afgaanistaan.

    Popal waxay ahayd haweeneydii ugu horeysay ee Afgaanistaan ah oo ku shaqeysata qareen ahaan gudaha England iyo Wales. Waxay timid Boqortooyada Ingiriiska iyada oo ah ilmo qaxoonti ah oo shan jir ah, waxay akhriday siyaasadda iyo sharciga caalamiga ah waxayna hadda u shaqeysaa iyadoo ah qareenka xuquuqul insaanka.

    2019, waxaa loo magacaabay garyaqaanka sanadka Abaalmarinta Haweenka Dhiirigelinta leh ee Abaalmarinta Sharciga.

    *Waxaan rajeynayaa in mustaqbalka, haweenka iyo gabdhaha Afgaanistaan ku nool ay heli karaan xorriyad ay wax ku bartaan, ku shaqeeyaan oo ay ku noolaadaan cabsi la'aan.

  • Manjula Pradeep

    Hindiya U doode xuquuqda aadanaha

    Qareenka iyo u dhaqdhaqaaqda xuquuqda bulshooyinka ugu badan ee lagu yaso Hindiya. Iyadoo soo jeeda qoys Dalit ah oo reer Gujarat ah, Manjula Pradeep waxay caan ku tahay shaqadeeda ka dhanka ah jinsiga iyo takoorka jinsiyadeed. Waxay soo noqotay agaasimaha fulinta ee Navsarjan Trust, oo ah hay'adda ugu weyn Hindiya ee xuquuqda Dalits (oo hore loogu yaqaannay lama taabtaan).

    Sannadkan, waxay ka qayb qaadatay aasaaska Golaha Hoggaanka Haweenka Qaranka. Waxaa kale oo ay aasaastay Xeerka Aragtida iyo Is-dhexgalka Dhallinyarada, kaas oo lagu doonayo in lagu xoojiyo dhalinyarada dalka.

    Waxay xubin ka ahayd Shabakadda Wadajirka Caalamiga ah ee Dalit, iyadoo xuquuqda Dalit ku iftiimisay Shirka Caalamiga ah ee Qaramada Midoobay ee Ka hortagga Cunsuriyadda.

    *Waxaan rabaa in aduunka dib loo cusbooneysiiyo si naxariis iyo kalgacal loo helo, si markaas ay haweenka ka soo jeeda beelaha danyarta ah u horseedaan wadada nabadda iyo sinnaanta.

  • Razma

    Afghanistan Muusikiiste

    Muusikiiste karti badan, Razma waxa ay ciyaartaa qalab inta badan loo qoondeeyay ragga. Waxay ka qalin jabisay fanka iyo muusiga qoys fannaaniin ah, waxay la ciyaartay fanaaniin caan ah oo ku baahsan Afgaanistaan iyo caalamkaba.

    Waxay sheegtay inay rajaynaysay inay dunida u soo bandhigto dhinac cusub oo Afgaanistaan ah iyada oo adeegsanaysa muusigeeda, laakiin taa beddelkeeda wuxuu u ahaa "sanadkii ugu madoobaa" dumarka Afgaanistaan. Muusikiiste aan hadda ka dib u heesi karin ama la ciyaari karin dadka kale, si gaar ah ayaa loo burburiyay.

    Muusigga ayaa la mamnuucay markii Taliban ay dalka xukumayeen 1996 ilaa 2001 waxayna Razma ka cabsi qabtaa in taariikhda ay ku soo noqnoqoto fannaaniinta Afgaanistaan.

    *In aan ka fikiro bulsho aan muusig iyo heeso lahayn waxa ay iga dhigaysaa niyad-jab aad u badan. Waxaan rajeynayaa in codadka hurda ee haweenka dalkeena ay u bedeli karaan qaylo-dhaan.

  • Rohila

    Afghanistan Ardayad

    Gabadha iskuulleyda ah ee Rohila ayaa waxaa saameeyay ka saarista gabdhaha Afgaanistaan ee dugsiyada sare tan iyo markii ay soo laabteen Taliban. Maaddooyinka ay ugu jeceshahay waa saynis iyo Ingiriis, waxayna aad u xiisaysaa inay ku biirto walaalaheed u orda dugsiga subax kasta.

    Rohila ayaa sheegtay in gabdho aad u yar oo ka tirsan kooxda saaxiibadeeda ah ay helaan internetka ayna la dhibtoonayso inay wax barato macalin la'aan.

    Riyadeedu waa inay barato cilmu-nafsiga oo ay ku guulaysato deeq waxbarasho oo ay dibadda ugu baxdo.

    *Afganistan hadda waa laga gooyay adduunka, riyadeyda ah in aan sii wato waxbarashadeyda ayaan ka dareemaya guul darro. Waxaan rajaynayaa in beesha caalamku aanay ina iloobin, sanadaha aanu soo shaqaynaynayna aanay naga khasaarin.

  • Alba Rueda

    Argentina Udoode dadka jinsiyada bedesha

    Iyadoo noqotay qofkii ugu horreeya ee jinsiyadda isbaddalay ah oo dalkeeda ka qabta jago dowladeed oo sare, Alba Rueda waa xog-hayaha hoose ee Argentina ee siyaasadaha kala duwanaanta ee wasaaradda haweenka, jinsiga iyo isdhexgalka.

    Iyadoo ah qof xuquuqda u doona iyo aqoonyahan, waa wejiga Trans Women Argentina, oo ah hay'ad u ol'olaynaysa hindise sharciyeedka qoondada shaqada ee 1% ka mid ah shaqooyinka gaar uga dhiga qaybaha dadweynaha ee jinsiyadaha isbaddalay ah. Hindise-sharciyeedka gogol-xaadhistiisa waxa uu ka helay Congress-ka taageero xad-dhaaf ah oo waxa uu sharci noqday Juun 2021.

    2019, Rueda waxay dacwaysay wadaad Katoolik ah kaasoo diiday inuu beddelo diiwaanka kaniisadeeda si uu u waafajiyo magaca iyo jinsiga dukumeentigeeda aqoonsiga qaranka.

    *2021 wuxuu muujiyay saamaynta wayn ee siyaasadaha dhaqaaluhu ku leeyihiin taranka sinnaan la'aanta. (Waa inaan horumarinaa) siyaasado leh aragti taageereysa jinsiyadaha kala duwan taasoo noo ogolaanaysa inaan dhisno noocyada kale ee xidhiidhada iyo horumarinta daryeelka wadajirka iyo bulshada.

  • Ruksana

    Afghanistan Dhaqtarka qaliinka

    Dr Ruksana waa dhakhtar qalliin iyo kaaliye barfasoor. Waa aasaasaha hay'ad bixisa daryeel caafimaad oo aasaasi ah oo siisa bukaannada uga soo barakacay gobollada kale ee Afgaanistaan colaadda awgeed.

    Waxa ay ka soo shaqeysay deegaanno colaadeed xilliyo kala duwan oo ay dagaalladu socdeen, iyadoo gargaar caafimaad gaarsiisay dadka ugu nugul. Haweeneydan waa tabaruce ka tirsan Barnaamijka Qaranka ee Xakamaynta Kansarka waxayna hadda waddaa olole wacyigelin ah oo kansarka naasaha ah.

    Waxay aad u jeceshahay shaqada ay ka qabanayso qalliinka waxayna rajaynaysaa inay noqoto il dhiirigelin u ah ardayda caafimaadka ee Afgaanistaan.

    *Isbeddel kasta oo weyn waa natiijada ka go'naanta iyo dadaalka hoggaamiyaha. Waxaa laga yaabaa inaanan noqonin hogaamiye, laakiin waxaan sii joogi doonaa Afgaanistaan si aan isbeddel ugu keeno nidaamka daryeelka caafimaadka ee curyaanka ah iyo kuwa musuqmaasuqa ah.

    Maqaallada la xiriira

  • Xalima Sadaf Karimi

    Afghanistan Siyaasiyad ahna xildhibaanad hore

    Xaliimo Sadaf Karimi oo ah qareen horeyna uga soo noqotay baarlamaanka Afgaanistaan kana soo jeeda waqooyiga gobolka Jowzjan ayaa ah siyaasi khibrad sanado badan leh.

    Waxay ka mid ahayd ku dhawaad 70 xildhibaan oo dumar ah oo dalkeeda ku nool, waana haweenayda keliya ee ka soo jeeda dadka laga tirada badan yahay ee Uzbekistan oo ku jira baarlamaanka, halkaas oo ay u halgamaysay horumarinta xuquuqda bulshadeeda. Waxay haysataa shahaado culuumta siyaasadda iyo dhaqaalaha ah. Sadaf Karimi oo ah haweeney caan ah oo u ololeysa xuquuqda haweenka ayaa hanjabaado isdaba joog ah ka heshay Taliban waxayna ku qasbanaatay in ay guriga uga guurto dhowr jeer.

    Sannadkii 2020, walaalkeed ka yar, oo arday jaamacadeed ah, ayaa waxaa dilay ciidamada Taliban.

    *Dawladaha danaystayaasha ah ayaa had iyo jeer la kulma guuldarrooyin hore. Rajadayda ayaa ah in haweenka Afgaanistaan ​​ay ku heli doonaan xuquuqdooda bini'aadminimo iyagoo ka qayb qaadanaya - siyaasadda, dhaqanka, dhaqaalaha iyo bulshada - iyo in sidaas la sameeyo, ay ka hortagto dhibaato bini'aadantinimo.

  • Roya Sadat

    Afghanistan Muuqaal sameeye

    Haweeneydii ugu horreysay ee agaasime filim ah oo soo ifbaxda xilligii Taliban ee Afgaanistaan. Labaatan sano aflaanteedu waxay ka soo muuqanayeen codadka dumarka Afqaanistaan, noloshooda iyo xannibaadaha lagu soo rogay.

    Filimkeedii 2017, A Letter to the President (Warqad ku socota Madaxweynaha), waxaa loo doortay matalaadda Afgaanistaan ee filimka ugu wanaagsan ee luqadda ajnabiga ah ee Abaalmarinta Akadeemiyada 90-aad.

    Sadat waa madaxweyne iyo aasaasaha shirkadda Roya Film House, oo ah shirkad aflaanta sameysa oo madax-bannaan, waxaana lagu tiriyaa in ay aasaastay Bandhigga Filimada Haweenka Adduunka ee Afgaanistaan, oo ay sidoo kale u tahay madaxweyne.

    *Shantii sano ee ugu horeysay ee Taalibaan, waxaan rajaynayay inuu dhamaan doono oo albaabada iskuulkayga la ii furo. Maanta waxaan aaminsanahay in codka xorriyadda, shacabka, uu guulaysan doono.

  • Shogufa Safi

    Afghanistan Hogaamiye Muusiga Orkestara

    Iyadoo ah maareeyaha Zohra, oo ah kooxdii ugu horeysay ee dhammaan dumarka ah ee Afgaanistaan, Shogufa Safi waxay hoggaamisaa koox fannaaniin ah oo 13-ilaa 20 jir ah, kuwaas oo qaarkood ay ka yimaadeen guryo sabool ah ama agoon ah.

    Kooxda Zohra oo loogu magac daray fannaanad wayn oo reer Iiraan ah, kooxda Zohra waxa ay ciyaartaa isku dhafka muusiga qadiimiga ah ee Afqaanistaan iyo kuwa reer galbeedka, waxayna soo bandhigeysay heerar qaran iyo heer caalami tan iyo 2014kii.

    Taalibaan ayaa hadda xidhay Machadka Qaranka ee Muusiga ee Afgaanistaan, halkaas oo Safi ay mar ku shaqayn jirtay. Kaddib markii ay u suurtagashay in ay u baxsadaan Doha, iyada iyo qaar ka mid ah asxaabteeda - kuwaas oo ku khasbanaaday in ay ka tagaan qalabkooda Afgaanistaan - waxaa dheeraatay inay awoodaan inay dib u wada ciyaaraan.

    *Rajadu weligeed ma fashilanto. Xataa gudcurka guud ahaan, waxaan aaminsanahay in ushaygu ay noqon doonto iftiin rajo iyo iftiin Afgaanistaan ah.

  • Sahar

    Afghanistan Ciyaaryahan kubbadda cagta ah

    Mid ka mid ah gabdhaha da'da yar ee doonaya inay kubbadda cagta ka ciyaaraan Afgaanistaan, laakiin aan hadda awoodin inay hoos yimaadaan xukunka Taliban. Saxar waxa ay u ciyaari jirtay dhawrkii sano ee u dambeeyay koox kubbadda cagta deegaanka ah oo ay saaxiibo badan kula kulmeen ciyaarista ciyaaraha.

    Markii Taliban ay la wareegeen dalka sanadkan, waxay la dhuumatay qoyskeeda ka hor inta aan loo duulin wadan cusub.

    Waxay wali u baqaysaa ciyaartoydeeda dumarka ah ee dalka kaga hadhay balse waxay rajaynaysaa inay hadda rumowdo riyadeeda ah inay dib ugu laabato garoon kubbadda cagta ah.

    *Waxaan rabaa inaan sii wato waxbarashadeyda oo aan aad ugu dadaalo inaan gaaro yoolalkayga si aan qoyskayga iyo naftaydaba uga dhigo mid ku faana guulahayga. Waxaan rabaa guul si aan qofna u dhihin gabdhuhu ma ciyaari karaan kubbadda cagta.

  • Soma Sara

    Boqortooyada ingiriiska Aasaase - Everyone's Invited

    Ciwaanka caanka ah ee instagram-ka iyo website-ka Everone's Invited, oo ah madal loogu talogalay dadka soo maray tacaddiyada galmada, ayay aasaastay Soma Sara bishii Juun 2020. Waxay siisaa dhibbanayaasha meel ay kusoo bandhigaan markhaatifurka xadgudubka galmada iyagoo aan la aqoonsaneynin, si ay u cambaareeyaan tacaddiga galmada iyo inay gacan ka geystaan ciribtirka "dhaqanka kufsiga" ee UK ee dugsiyada iyo jaamacadaha.

    Mashruucu waxa uu aruriyay in ka badan 50,000 oo sheeko tan iyo markii la billaabay, isagoo caan noqday kaddib dilkii Sarah Everard, oo laga afduubay waddo London ku taalla bishii Maarso 2021.

    Sara waxa ay rajaynaysaa in ay balaadhiso ololaheeda oo dhaafsiisan machadyada waxbarashada, si xitaa loo beegsado xumaanta.

    *Waxaan rabaa in dunidu ay dhageysato, taageerto oo ay rumaysato kuwa soo maray xadgudubka galmada.

  • Mahbouba Seraj

    Afghanistan U doode xuquuqda haweenka

    Ka dib 26 sano oo musaafuris ah oo ay ku joogtay Maraykanka, Mahbouba Seraj waxay ku laabatay dalkeeda Afgaanistaan 2003dii. Tan iyo markaas, waxay wax ka aasaastay oo ay hogaamisay tiro ururo ah oo u halgama xuquuqda haweenka iyo carruurta - oo ay ku jiraan Shabakadda Haweenka Afgaanistaan, oo ah aasaaska dhaqdhaqaaqa haweenka soo koraya ah ee dalka.

    Waxay nolosheeda u hurtay inay awood siiso dhibanayaasha rabshadaha qoyska, u dagaalanka caafimaadka iyo waxbarashada carruurta, iyo la dagaallanka musuqmaasuqa. Markii Taliban ay xukunka ku soo laabatay Ogosto 2021, waxay la joogtey dadkeeda oo ay wali si geesinimo leh uga dhawaajisay welwelka haweenka Afqaanistaan ​​warbaahinta gudaha iyo tan caalamiga ah.

    Majaladda Time waxay magacawday mid ka mid ah "100-ka qof ee ugu saamaynta badan" 2021.

    *Nabaddu waa rajada koowaad ee aan u qabo dalkayga. Ma doonayo in aan indhahayga ku arko indhaha walaalahay iyo gabdhaheyga oo argagaxsan, kana walaacsan mustaqbalka aan la garanayn oo iyaga sugaya. Intaas nagu filan.

  • Elif Shafak

    Faransiis Qoraa sheekooyinka

    Qoraaga ku guulaystay abaalmarinta dhalashadeedu tahay Turkish-British iyo qof u doodaha haweenka iyo xuquuqda LGBTQ+.

    Elif Shafak waxa ay daabacay 19 buug oo uu ku jiro mid lagu magacaabo 10 daqiiqo iyo 38 ilbidhiqsi oo ku jira dunidan layaabka leh, kaasoo loo xushay abaalmarinta buugaagta, iyo buugga Afartanka Xeer ee Jacaylka, oo loo xushay mid ka mid ah 100-ka sheeko ee BBC-da ee qaabeeyay adduunkeena. Shaqadeeda waxaa lagu turjumay in ka badan 50 luqadood.

    Shafak waxay haysataa shahaadada PhD ee cilmiga siyaasadda waxayna wax ka dhigay jaamacado ku yaalla Turkiga, Mareykanka iyo UK. Sannadkii 2021, waxaa guddoonsiiyay Abaalmarinta Suugaanta Caalamiga ah ee Halldór Laxness oo ay ku mutaysatay gacantii ay ka geysatay "cusboonaysiinta fanka sheeko-sheegista".

    *Bari iyo Galbeed meel walba, waxaan taaganahay isgoysyo waaweyn. Dunidii hore majirto - intii aan isku dayi lahayn in aan dib u laabanno, waxaan dhisi karnaa adduun ka wanaagsan kii hore oo cadaalad ah oo aan cidna laga tagin.

  • Anisa Shaheed

    Afghanistan Weriye

    Iyadoo ka mid ah wariyeyaasha ugu caansan Afgaanistaan, in ka badan toban sano Anisa Shaheed waxay soo tebisey sheekooyin ku saabsan xadgudubyada-xuquuqda aadanaha, siyaasadda iyo musuqmaasuqa. Waxay u shaqaynaysay Tolo News oo ah mid ka mid ah kanaalada ugu saamaynta badan taleefishinada dalka, waxayna ka warbixisay wararkii ugu dambeeyay ee goobta.

    Shaheed waxa ay heshay hanjabaad ah in ay tahay saxafi iyo dumar waxayna ku khasbanaatay inay baxsato kaddin markii Taliban ay la wareegeen xukunka 15-kii Ogost. 2020, hay'adda Wariyeyaasha Aan Xuduudda Lahayn, oo isku dayaya inay difaacaan xorriyadda warbaahinta, waxay aqoonsadeen warbixinteedii "geesinimada lahayd" intii lagu jiray soo ifbixitaanka coronavirus.

    Sannadka 2021, waxaa loo magacaabay weriyaha sannadka iyo "wejiga xorriyadda hadalka" ee shabakadda Hubka Hadalka Xorta ah ee Afgaanistaan.

    *Markii ugu sarreysey ee barakaca iyo quusta, waxaan rajeynayaa inaan arko Afgaanistaan oo nabad ah. Waxaan rajeynayaa inaan arko dumar iyo gabdho dhoola cadeynaya. Waxaana rajeynayaa inaan ku laaban karo dalkaygii hooyo, gurigaygii, iyo shaqadaydii.

  • Mina Smallman

    Ingiriiska Baadariyad iyo macallimad

    Waxay 2013 noqotay haweeneydii ugu horreysay ee Kaniisadda England ka soo jeedda oo madow ama qowmiyad laga tiro badan yahay. Hadda waa baadariyad Anglican ah oo howlgab ah iyo macalimad dugsi, Mina Smallman waxay u ololeyneysay inay waddooyinka UK noqdaan kuwo ammaan ah iyo in dib u habeyn lagu sameeyo booliiska.

    Labo ka mid ah gabdhaheeda ayaa la dilay sanadkii 2020: Nicole Smallman iyo Bibaa Henry ayuu ayuu nin 19 jir ah toori ku dilay iyagoo ku sugan beer ku taalla London. Smallman waxay dhaleecaysay sida ay booliisku u maareeyeen wicitaankii la sameeyay intii la weysanaa markii hore waxayna sheegtay in labadeeda gabdhood laga yaabo inay dhibanayaal u noqdeen ''isir nacayb'' iyo "yasitaan".

    Waxay sheegtay inay cafisay dilaagii gabdhaheeda: "Markaan nacayb u hayno qof, anagana nacaybku wuxuu noo gaystaa dhibaato, sababtoo ah fikradahaaga waxay noqanayaan kuwo aargoosi keliya ah. Waxaana diidayaa inaan isaga siiyo awooddaas."

    *Macalin iyo baadariyad ahaan, waxaan nafteyda u huray barbaarinta wiilasha iyo gabdhaha ay dadku hoos u eegaan ama yasaan. Waxaan idinka codsanayaa mid kasta oo idinka mid ah inuu hadlo marka uu maqlo takoor. Waan samayn karnaa isbedel.

  • Barbara Smolinska

    Poland Aasaase - Reborn Sugar Babies

    Boombaleyaasha runta loo ekeysiiyay ee "dib u dhashay" waxay caawiyaan qaar ka mid ah dumarka ay ilmaha kasoo dilmaan ama carruurta ka dhintaan, qaarna waxay ka caawiyaan inay la tacaalaan cabsida, welwelka iyo arrimaha taranka. Polish Barbara Smolińska oo ah farshaxamiiste u dhashay Poland waa naqshadeeye iyo sameeye, soo saarta boombalaha ilmaha nool oo kale ah oo loo isticmaali karo kaalmooyin daweyn ah.

    Iyadoo ahaan jirtay fanaanad hore, waxay haysataa tababar xirfadeed oo ku saabsan qurxinta waana aasaasaha shirkadeeda, Reborn Sonkor Babies. Boombalaheeda ayaa loo isticmaalay filimada iyo in lagu tababaro dhakhaatiir, kalkaaliyeyaal iyo umulisooyin xarumo caafimaad.

    Smolińska aad bay u xiiseysaa fankeeda waxayna aaminsan tahay in hal-abuurkeedu uu rajo siiyo haweenka oo uu horumariyo caafimaadkooda maskaxeed.

    *Waxaan jeclaan lahaa in dadku ay noqdaan kuwo naxariis badan, furfuran oo u dulqaata waxa ka duwan, sida arrinta daweynta loo adeegsado boombaleyaasha dib u dhashay, taas oo caawin karta dumar badan.

  • Ein Soe May

    Myanmar/Buurma U dooda dimuqraadiyadda

    Kaddib markii ay xireen militeriga Myanmar ee Junta, Ein Soe May (oo uusan magaceeda dhabta ah sidaas ahayn) waxay xabsiga ku sii jirtay lix bilood ilaa markii dambe lagu sii daayay cafis dhawaan la fidiyay. Waxaa lagu hayay mid ka mid ah xarumaha badan ee militerigu ay dadka su'aalaha ku weydiiyaan iyo xabsiga caanka ah ee Insein, waxayna waqtigii ay xirneyd ku tilmaantay mid aad u adag iyadoo sheegtay in maskax ahaan iyo jir ahaanba loo waxyeelleeyay.

    Tan iyo maalmaheedii ardaynimo, firfircoonida da'da yar waxay ku lug lahayd ololeyaal badan iyo hawlo aasaasi ah. Ka dib afgambigii millatari ee 1-dii Febraayo, Soe May waxa ay noqotay qayb ka mid ah dhaqdhaqaaq si firfircoon uga soo horjeeda millatariga dalka, oo ay ku jiraan "Dhariyada iyo digsiyada" mudaaharaad bishii Febraayo iyo "joojintii aamusnaanta" dabayaaqadii March.

    Tan iyo markii la sii daayay, waxay dib u bilowday hawlaheeda siyaasadeed.

    *Haddii kaliya dunida dib loo cusbooneysiin lahaa… Waxaan rabnaa inaan si guul leh uga gudubno cudurka safmarka ah oo aan dhisno bulsho nabad ah. Waxaan rajaynaynaa in dhammaan talisyada dunida ka jira la iska tuuro oo la helo dimoqraadiyad dhab ah oo nabad ah.

  • Piper Stege Nelson

    Maraykanka Sarkaalka xeeladaha dadweynaha - The Safe Alliance

    Iyadoo ah msarkaalka madaxda ka ah istiraatiijiyadda dadweynaha ee Isbahaysiga Badbaadada ee Austin, Texas, Piper Stege Nelson waxay kala shaqeysaa bulshada si loo joojiyo xadgudubka carruurta, faraxumaynta galmada, rabshadaha qoyska iyo ka ganacsiga galmada.

    Ururku wuxuu la taliyaa dhibanayaasha da'da yar ee kufsiga kuwaas oo aan heli karin adeegyada ilmo soo rididda, maadaama sharciga cusub ee gobolka uu mamnuucayo soo xaaqista uurka gaara ilaa lix toddobaad.

    Stege Nelson waxay nolosheeda u hurtay horumarinta xuquuqda haweenka iyo gabdhaha yar yar. Waxay la shaqeysay mashruuca Michelle Obama’s Let Girls Learn iyo Annie’s List, oo ah guddi hawleed siyaasadeed oo u heellan kordhinta tirada iyo guusha haweenka ee siyaasadda.

    *Covid-19 waxa uu durba abuuray dib u habeyn-isbedel bulsho - dadku waxay dareemayaan awood ay uga hadlaan waxa muhiimka ah. Caqabadda hadda taagan ayaa ah in la baro nin kasta, naag iyo ilmo kasta muhiimadda ay leedahay madaxbannaanida iyo oggolaanshaha jireed.

  • Fatima Sultani

    Afghanistan Buuralay - dadka buuraha fuula

    Ka dib markii ay bilowday fuulista buurta oo u ahayd hiwaayad sanadkii 2019, Fatima Sultani waxay ka dhigtay hawsheeda inay ku dhiirigeliso xiisaha gabdhaha Afgaanistaan ​​ee buuraha fuula.

    Markii ay 18 jir ahayd, waxay noqotay haweeneydii ugu da'da yaraa ee fuusha buurta Noshakh - oo ah meesha ugu sarreysa ee Afgaanistaan, 7,492m (24,580ft). Waxay ka mid ahayd koox sagaal dhallinyaro ah oo reer Afgaanistaan ah oo buuraleyda ah, oo saddex ka mid ah ay ahaayeen dumar.

    Haweenay isboorti oo aad u xiise badan, Sultani waxa ay todobadii sano ee la soo dhaafay ka mid ahayd xulka qaranka feerka, taekwondo-ga iyo jiu jitsu.

    *Haweenka Afgaanistaan waxay u halgamayeen xoriyaddooda iyo xuquuqdooda 20 sano. Waxa ay fuuleen buuro dhaadheer oo magac ay ku yeesheen. Waxaan rajeynayaa inay xor u yihiin inay fuulaan buuro dhaadheer mar kale, gudaha iyo dibadda dalka.

    Maqaallada la xiriira

  • Adelaide Lala Tam

    Shiinaha Naqshadeeye

    Farshaxaniiste iyo naqshadeeye cunto oo shaqadoodu ay mid wax badan ka ogaaneysa doorashada qaab nololeedkeena, gaar ahaan marka la eego xiriirka casriga ah ee nagala dhexeeya cuntada.

    Iyadoo ku dhalatay Shiinaha, Adelaide Lala Tam waxay markii dambe si rasmi ah u dagtay Hong Kong waxayna hadda ku nooshahay kana shaqeysaa Holan. Farshaxankeedu wuxuu si qoto dheer u falanqeeyaa wax soo saarka cuntada warshadaha waxayna ku boorrisaa macaamiisheeda inay dib u qiimeeyaan waxay cunaan iyo mas'uuliyadda ka saaran sida loo warshadeeyo.

    2018, waxay ku guulaysatay labada abaal marin ee kala ah xeerbeegtida iyo abaal-marinaha dadweynaha ee Naqshadeynta Cuntada Mustaqbalka, waxayna ku muteysatay farshaxan ay ku muujisay qaabka loo gowraco lo'da. Waxay ku jirtaa 2021-ka ee ''50 next, oo ah liis warshadeed oo lagu muujinayo dadka hormuudka u ah xirfadda raashinka.

    *Aduunku wax badan ayaa iska bedelay 2021ka. Hadda waxaan rabaa in dunidu ay u hesho naxariis badan waxa aan cunno iyo sida ay cuntadaasi miiska u timaado.

  • Sister Ann Rose Nu Tawng

    Myanmar/Buurma Wadaad madhabta katooliga

    Wadaadda madhabta Katooliga waxay calaamad u noqotay mudaaharaadyada Myanmar ee ka dhanka ahaa milatariga la wareegay xukunka kaddib markii ay jilba dhigatay booliiska hortiisa si ay u badbaadiso mudaaharaadayaasha gabbaadka ka dhiganayay kaniisaddeeda.

    Sawirka muujinaya iyadoo gacmaheeda kala fidisay oo ku sii jeedda booliska sida weyn u hubeysan ayaa ku faafay baraha bulshada bishii Maarso 2021, waxayna ku guulaysatay ammaanteeda baahsan.

    Ann Rose Nu Tawng ayaa si cad uga hadashay ilaalinta rayidka, gaar ahaan carruurta. Waa umuliso tababaran waxayna 20-kii sano ee la soo dhaafay ku qaadatay adeegga shacabka, iyadoo dhowaan xannaaneyneysay bukaannada Covid ee gobolka Kachin ee Myanmar.

    *Waxaan si qalbi jab ah goob joog ugu ahaa wixii ka dhacay Myanmar. Haddii aan wax ka qaban karo, waxaan sii dayn lahaa dhammaan dadka ku xiran xabsiyada sabab la'aan, dadkana waxaan ka dhigi lahaa kuwo siman oo aan la takoorin.

  • Emma Theofelus

    Namibia Siyaasi

    Waxay noqotay mid ka mid ah golaha wasiirada ugu da'da yar Afrika - iyada oo 23 jir ah markii la magacaabay - sannadkii hore. Emma Inamutila Theofelus waa xubin baarlamaanka ka tirsan iyo wasiir ku xigeenka warfaafinta iyo tignoolajiyada isgaarsiinta, iyada oo hawsheedu tahay hogaaminta dadaallada isgaarsiinta rasmiga ah ee dalka ee Covid-19.

    Intaa ka hor, waxay ahayd qof u dhaqdhaqaaqa dhalinyarada, u ololaysa sinnaanta jinsiga, xuquuqda carruurta iyo horumarinta waarta, afhayeenka baarlamaanka dhalinyarada iyo duqa hoose ee magaalada Windhoek, halkaas oo ay ku dhalatay.

    Theofelus waxa ay shahaadada sharciga ka qaadatay Jaamacadda Namibia iyo shahaado xagga difaacidda dumarka Afrikaanka ah iyo daraasaadka jinsiga oo ay ka qaadatay aamacadda Koonfur Afrika.

    *Aduunku wuxuu dib ugu cusboonaan karaa dardargelin: waxaan u baahan nahay in la dardargeliyo fulinta dhammaan qorshayaashii la soo waday sanado badan. Ma jirto waqti dib u dhac ah Runtii waqtigu wuu naga dhammaaday.

  • Sara Wahedi

    Afghanistan Madaxa fulinta - Ehtesab

    Waa aasaasaha shirkadda billowga tignoolajiyada Afgaanistaan ee Ehtesab, oo wax soo saarkeedii ugu horreeyay uu yahay app fuliya adeegga amniga, awoodda iyo digniinta taraafikada ee dadka deggan Kabul. App-ku waxa uu cadeeyay inuu muhiim u yahay siinta Afgaanistaan ​​macluumaad ku saabsan dabeecadda iyo heerka ay le'eg tahay khatarta ku xeeran, isagoo la wadaagaya macluumaad lagu kalsoonaan karo oo ku saabsan weerarrada walxaha qarxa (IED), garaaca dadweynaha iyo weerarrada guryaha.

    2022, Sara Wahedi waxa ay rajaynaysaa in ay billowdo shaqada digniinta SMS, taas oo u ogolaanaysa dadka ku nool dhulka miyiga ah in ay helaan adeegga.

    Haweeneydan Ganacsatada teknoolajiyada waxay ka mid tahay dadka ay majalladda Time Magazine sanadka 2021 ku magacowday "Hogaamiyeyaasha Jiilka Xiga" haddana waxay baraneysaa cilmiga xuquuqda aadanaha iyo sayniska oo ay ku qaadaneyso Jaamacadda Columbia.

    *Waa lama huraan in Afgaanistaan ay kacdo iyadoo midaysan,iyaga oo dalbanaya doorasho xor iyo xalaal ah iyo hay’ad dib u dhisaysa dalkeena. Si aan halkaas u gaarno, firfircooni adkeysi leh oo loogu dagaallamayo waxbarashada caalamiga ah iyo caafimaadka gabdhaha iyo wiilasha labadaba waa lama huraan.

  • Vera Wang

    Maraykanka Naqshadeeye dharka ah

    Naqshadeeye caan ah oo sameysa dharka arooska oo safka hore kaga jirtay sameynta dharka ilaa 1970-meeyadii, Vera Ellen Wang waxa ay balaadhisay ganacsigeeda oo ay kudartay udgoonka, daabacaadda, naqshadaynta guriga iyo waxyaabo kale.

    Waxay ku dhalatay New York iyadoo waalidiinteeda ay kasoo jeedaan Shiinaha waxayna tifaftire sare oo dhanka faashiyoonka ah ka ahayd majalladda Vogue ka dibna waxay agaasime naqshadeed u noqotay Ralph Lauren. Sidoo kale waa qof karti leh oo xirfaddeeda ay ifeysay ilaa dhallinyaradeedii.

    Waxay xubin ka tahay golaha heerka sare ee naqshadeeyayaasha dharka ee Ameerika, kaas oo farsamadeeda u aqoonsaday naqshadda dharka dumarka ee ugu wanaagsaneyd sanadkii 2005.

    *Dhamaanteen waxaan u nugul nahay waxyaabo isku mid ah. Sida ugu dhakhsaha badan ee aan dhammaanteen uga wada shaqeyn karno inaan isku dayno inaan badbaadino adduunka - iyo qaabka maskaxeed ee aan u maareyno arrintaas, iyo nolosheena - ayuu ku xiran yahay wanaaggeenna.

  • Nanfu Wang

    Shiinaha Muuqaal sameeye

    Iyadoo asal ahaan ka timid tuulo fog oo Shiinaha ku taalla, filim sameeyaha abaalmarinta ku guulaystay Nanfu Wang ayaa hadda ku nool oo ka shaqeeya Maraykanka.

    Filimkeedii ugu horreeyay ee 2016, Hooligan Sparrow, ayaa loo xushay "qaabka dokumentiga ugu wanaagsan" Abaalmarinta Aqoonta. Waxay sidoo kale hagtay filimka One Child nation (2019) iyo iyo filimka ay ku xijisay (2021), kaas oo ku saansam sida dawladaha Shiinaha iyo Maraykanku uga falceliyeen faafitaanka Covid-19.

    Wang waxa ay ku kortay saboolnimo balse waxa ay haysataa saddex shahaado Master, oo ay ka qaadatay jaamacadaha Shanghai, Ohio iyo New York. Waxaa lagu abaalmariyay deeqda garaadka MacArthur sanadka 2020 “abuurista daraasado dabeecadeed oo dhow oo baaraya saameynta maamulka kalitaliska ah, musuqmaasuqa, iyo isla xisaabtanka”.

    *Dunida oo dhami waxa ay u muuqataa in ay u hanqal taagayso in ay ku soo laabato dareenkii caadiga ahaa, laakiin duruufaha aynu caadi u qaadannay ayaa ahaa waxa abuuray dhibaatada aynu hadda ku jirno.

  • Roshanak Wardak

    Afghanistan Dhakhtarka haweenka

    Dr Roshanak Wardak oo horay u ahaan jirtay xubin baarlamaanka ka tirsan iyo khabiir ku takhasusay cudurrada haweenka, ayaa adeegyo caafimaad u fidinaysay haweenka in ka badan 25 sano, iyada oo xitaa ka shaqaynaysay xilligii ugu horreeyay ee Taliban xukunka haysteen iyadoo ah haweeneyda keliya ee dhakhtar ah ee gobolka ay ku dhalatay ee Maidan Wardak.

    Waxa ay noqotay xubin baarlamaan kaddib dhicistoodii 2001. Degmadeeda waxa ay gacanta ku haysay Taliban ku dhawaad 15 sano, sida meelo badan oo miyi ah, waxa ay u la kulantay dagaal culus oo ay ku lug lahaayeen ciidamada Nato.

    Waxay BBC-da u sheegtay in qabsashada Taliban iyo dhammaadka dagaalka ay iyada la noqotay sida riyo. "Waxaan sugayay maalintan inaan xukunka ka saaro dadkan musuqmaasuqa ah," ayay tiri. Laakin dhawaan waxay diiradda saaratay sidii iskuullada dib loogu furi lahaa, balamihii Taalibaan ee jabayna waxay ka dhigeen qof si cad ugu dooda waxbarashada gabdhaha.

    *Rajada kaliya ee aan ka qabo waa in Afgaanistaan ay ka dhigto hogaamiyayaasha dowladda ee 40-kii sano ee la soo dhaafay kuwo lagula xisaabtamayo falalkii ay qaranka ka geysteen.

  • Ming-Na Wen

    Macau Atariisho

    Codka la saaray jilaaga Fa Mulan ee ku jira filimka kartoonka ah ee Mulan (1998) iyo Mulan II (2004), Ming-Na Wen waxa ay sidoo kale jishay riwaayadda caafimaadka ee caanka ka ah Mareykanka ee ER iyo muuqaalka Inconceivable, oo ah mid ka mid ah filimada faro ku tiriska ah ee Mareykanka oo jilayaasha reer Aasiya ay hormuudka ka yihiin.

    Hadda waxay jileysaa Fennec Shand oo ku taxanaha laga daba dhacay ee Disney + ee Mandalorian-ka, waxayna sidoo kale ka soo muuqan doontaa taxanaha soo socda, ee The Book of Boba Fett. 2019 Ming-Na waxaa loo magacaabay "Rugcaddaaga Disney".

    Waxay xiddig ku heli doontaa barnaamijka Hpllywood Walk Fame ee 2022-ka.

    *Dib u cusbooneysiin ma aha xulasho dhab ah, marka maxaad dib ugu noqoneysaa? Waxaan aaminsanahay in wax walba ay u dhacaan sabab. Maalin kasta oo cusub waa dib u cusbooneysiin. Haddaba maanta u noolow mahadnaq.

  • Rebel Wilson

    Australia Atariisho, qoraa iyo soo saare

    Atariishada filimka Hollywood Megastar: ahna qoraa, soo saare iyo agaasime - sidoo kale waxay ka qalin jabisay kulliyadda sharciga. Xirfadeeda jilitaanku waxay ka bilaabatay masraxyada Sydney, halkaas oo ay inta badan ku qori jirtay buugaagteeda, waxayna magac ku yeelatay majaajilada Australia ka hor intaysan u wareegin Mareykanka 2010.

    Markii ugu horreysay ee ay filim ka sameysay Hollywood, waxay ka qayb qaadatay filka shactirada ah ee ay haweenka hoggaaminayeen ee Bridesmaids oo noqday mid laga daba dhacay. Waxay door ku lahayd Oscar-ku-guulaystayaashii Jojo Rabbit, laakiin waxaa laga yaabaa in si fiican loogu yaqaanno magaca Fat Amy oo ay ku matashay filimka box-office-ka aad uga gadmay ee Pitch Perfect.

    Sannadka 2022, Wilson waxa ay agaasime ka noqon doontaa filimkeedii ugu horreeyay ee muuqaal ah.

    *Isla wadaagidda, ixtiraamka iyo is dhex galka waa in ay ahaadaan kuwo aan gorgortan ka geli karin dhammaan dhinacyada nolosha.

  • Benafsha Yaqoobi

    Afghanistan U doode curyaamiinta

    Yaqoobi iyo seygeeda oo labadooduba indhoolayaal ah ayaa aasaasay ururka Rahyab Organisation si ay waxbarasho iyo dhaqan celin u siiyaan indhoolayaasha Afgaanistaan. Benafsha Yaqoobi oo u dhaqdhaqaaqda xuquuqul insaanka ayaa sidoo kale guddoomiye ka soo noqotay guddiga madaxa banaan ee xuquuqul insaanka ee dalka, iyadoo diiradda saari jirtay waxbaridda carruurta indhoolayaasha ah.

    Kadib duullaankii Talibanka, waxaa lagu khasbay in ay dalka ka baxdo balse waxa ay wali tahay qof u dooda xuquuqda dadka naafada ah, oo ay ka cabsi qabto in ay la kulmaan takoor kaga yimaada Taliban.

    Sida lagu helo adeegyada iyo takoorka ayaa weli ah arrimo halis ku Afgaanistaan, oo leh mid ka mid ah dadka adduunka ugu badan, marka la eego qofkiiba, dadka naafada ka ah, taasoo qayb ahaan ay sabab u tahay tobanaan sano oo colaad ah.

    *Haddii ay jirto rajo, waxay ii ahaan doontaa inaan mar kale arko dalkayga oo leh xorriyad badan, iyo ka-qaybgal dheeraad ah dhammaanteen oo Afgaanistaan ​​ah si aan uga shaqeyno horumarkiisa.

  • Malala Yousafzai

    Pakistan La -aasaase, Malala Fund

    Malala Yousafzai, oo ah qofka ugu da'da yar ee ku guulaystay abaalmarinta nabadda ee Nobel, ayaa ah u dhaqdhaqaaqaha waxbarashada gabdhaha Pakistan iyo sidoo kale ergayga nabadda ee Qaramada Midoobay. Waxay ka hadlaysay xaqa ay haweenka da'da yar u leeyihiin waxbarashada tan iyo markii ay ahayd 11 jir.

    hawlaheedu waxa ay ku bilawdeen bogag ay BBC-du leedahay oo ku saabsan ku hoos noolaanshaha xukunka Taliban ee Pakistan iyo mamnuucidda wax barashada gabdhaha. Bishii Oktoobar 2012, nin hubaysan oo raadinayey ayaa soo fuulay bas ay saarnayd,asaga oo madaxa ka toogtay.

    markii ay kasoo kabatay dhaawicii, waxay sii wadatay shaqadeeda iyada oo noqotay aasaasaha Sanduuqa aan macaash doonka ahayn ee Malala, iyada oo dhisaysa adduun ay gabadh kastaa wax ku baran karto hogaaamiyena ay ka noqon karto cabsi la'aan.

    *Boqollaal malyan oo gabdho ah ayaa maanta iskuulaadka ka maqan. Waxaan rabaa inaan arko adduun ay gabadh waliba heli karto 12 sano oo waxbarasho bilaash ah,oo badbaado iyo tayo leh. Halkaas oo dhammaan gabdhuhu wax ku baran karaan hoggaanna noqon karaan.

  • Yuma

    Turkmenistan Daaweeye cudurada maskaxda

    Waxaa lagu khasbay inay ka tagto Ruushka kaddib markii ay ka soo qayb gashay xayaysiis dukaan suuq ah oo qoyskeeda ka soo muuqdeen xaflad loogu dabaaldagayay dadka jinsiyadaha isku midka ah ee is calmada bishii Ogosto ee la soo dhaafay. Iyadoo ah Daaweeye cilmi-nafsi iyo u dhaqdhaqaaqe LGBTQ+, Yuma waxay hadda ku nooshahay Spain.

    Yuma (oo codsatay in magaceeda la qariyo) waxay noqotay xuquuq raadiye kaddib markii Ruushku meel mariyay sharciga "dacaayadaha dadka isku jinsiga ah ee is calmada" ee 2013, oo mamnuucaya "kor u qaadida xiriirka galmada ee aan caadiga ahayn ee carruurta".

    Waxay taageero nafsi ah siisaa dadka LGBT ee Chechnya ee sheegaya inay jirdileen booliiska Ruushka 2017-2018. Waxay kaloo taageertaa fantasyada iyo xafladaha LGBT ee gudaha Ruushka.

    *Karantiil qasab ah ayaa muujiyay sida ay muhiimka u yihiin xiriirrada dhow. Waxay sameyneysaa macno in la eego waxa aan ka samaynayno aduunka oo aan jeclaan lahayn in aan u samayno kuwa aan jecel nahay.

  • Zala Zazai

    Afghanistan Askariyad

    Ku-xigeenka haweeneydii ugu horreysay ee madaxa waaxda dambi-baarista ee booliiska ee gobolka Khost ee Afgaanistaan, gobolkaas oo noqday mid si isa soo taraysa uga xasiloonaaday dhaqdhaqaaqa kooxaha fallaagada. Lieutenant labaad Zala Zazai waxay ka mid ahayd ilaa 4,000 oo haween ah oo ka tirsan booliiska dalkaas, waxayna tababar xirfadeed ka heshay dugsiga booliiska ee Turkiga.

    Intii ay ku guda jirtay shaqadeeda waxay la kulantay caga-jugleyn uga timid ragga ay wada shaqeynayeen, iyo sidoo kale hanjabaado dil ah oo uga imaanayay kooxaha kacdoonka wada.

    Kadib qabsashadii Taliban ee Afgaanistaan ​​2021, Zazai waxaa lagu khasbay inay ka cararto dalkeeda. Waxay tan iyo markaas ka dhawaajisay walaac ku saabsan ammaanka haweenka kale ee booliiska ah ee lagu khasbay inay ku dhuuntaan Afgaanistaan.

    *Riyadayda mustaqbalka waa in aan mar kale xidho direyskayga, aniga oo carbinaya bulsho dhaqan iyo fikir adag. Waxaan rabaa inaan mar labaad uga shaqeeyo dumarka Afgaanistaan ​​meel fog oo aysan haweenku xaq u lahayn inay ka shaqeeyaan.